TNO: verduurzaming huizen kan en moet veel sneller

• Judith van de Hulsbeek

  redacteur Klimaat en Energie

Het verduurzamen van huizen kan en moet sneller dan nu gebeurt, schrijft onderzoeksinstituut TNO in een oproep aan de politiek, woningcorporaties en bouw- en energiebedrijven. Het zou topprioriteit moeten zijn, zeker nu het door de hoge energieprijzen steeds rendabeler wordt om het energieverbruik te verminderen.

TNO adviseert de partijen samen een masterplan te bedenken, te beginnen bij de 1,5 miljoen slecht geïsoleerde woningen in Nederland, die met energielabels E, F en G. "Daarmee sla je drie vliegen in één klap: je bestrijdt energiearmoede, bespaart veel CO2-uitstoot en geld, dat anders naar Rusland en andere ondemocratische landen gaat om gas in te kopen", zegt TNO-onderzoeker André Faaij.

Ook het kabinet heeft al gezegd dat de aanpak daarvan sneller moet. Op dit moment woont volgens TNO bijna de helft van de bevolking in een slecht of matig geïsoleerd huis. Dat zijn de huizen met de laagste energielabels en een deel van de woningen met label C. Er worden nu jaarlijks zo'n 30.000 woningen aardgasvrij gemaakt en rond de 100.000 geïsoleerd. Om de eigen doelen te halen - 2,5 miljoen geïsoleerde woningen in 2030 - zou het kabinet 300.000 woningen per jaar moeten verduurzamen/isoleren.

Het kabinet ligt dus niet op schema. En vooral bij de slechtst geïsoleerde woningen is er weinig beweging, blijkt uit cijfers van taxatiebedrijf Calcasa. Het aantal huizen met een energielabel A neemt gestaag toe, dat is nu iets meer dan 30 procent, maar bij de woningen met labels E,F en G, neemt het aantal maar langzaam af. Het aantal woningen met het laagste label G is zelfs al zes jaar hetzelfde.

Hoe de verduurzaming te versnellen is al langer een prangende vraag. Er gebeurt veel, de subsidiepotten worden steeds groter, de nationale isolatieplannen en gemeentelijke warmtevisies langer, maar volgens TNO is dat niet genoeg. Er is nog te veel belemmerende wetgeving. Veel projecten zitten nog in de pilotfase, zoals de aardgasvrije wijken. Over die proeftuinen schreef het Planbureau voor de Leefomgeving deze week dat de lessen eruit te traag worden overgenomen.

TNO pleit voor een betere regie in de aanpak van de verduurzaming. De overheid zou op basis van de kennis van de woningvoorraad langetermijnplannen kunnen maken, die dan weer zekerheid bieden voor de uitvoerende en plannende bedrijven.

Faaij: "We weten welke woningen er het slechtst aan toe zijn, wie daar wonen, wat er technisch gezien moet gebeuren en hoeveel energiebesparing dat oplevert." Woningen die op elkaar lijken kunnen in contingenten worden aangepakt, wat door collectieve inkoop en efficiëntie ook de kosten drukt.

Terugverdientijd

Zo'n langetermijnplan helpt volgens Faaij ook bij een van de grootste struikelblokken voor de verduurzaming op dit moment: het personeelstekort. "Als bouwbedrijven de garantie hebben dat ze de komende dertig jaar meer dan genoeg werk hebben en ze weten wat ze moeten doen, dan kunnen ze personeel meer vastigheid en een beter salaris bieden." Op de korte termijn zou er vanuit het Rijk geld moeten komen voor de omscholing van ouderen en statushouders.

Geld is sowieso een van de grote struikelblokken. Het verduurzamen van een huis met een laag energielabel naar label B kost gemiddeld 20.000 euro, rekende TNO uit. Maar, zo zegt Faaij, het verdient zich met de huidige hoge energieprijzen ook veel sneller terug.

Een renovatie scheelt een huishouden zo'n 2000 tot 4000 euro per jaar, dus dan is de terugverdientijd vijf tot tien jaar. Als je dat bij 300.000 woningen optelt, bespaar je jaarlijks bijna een miljard. "En dan hebben we natuurlijk ook nog de klimaatwinst. Met het verduurzamen van 1,5 miljoen woningen bespaar je ook nog eens 10 megaton CO2-uitstoot".

Energiebesparing

Voor veel mensen met lage inkomens blijft het voorschieten of lenen van het bedrag een te hoge drempel. Daar moet de overheid de renovaties gewoon financieren, aldus Faaij: "We brengen nu jaarlijks miljarden naar het buitenland om gas in te kopen. Als er maar een deel daarvan kan worden gebruikt voor verduurzaming, dan is dat zoveel slimmer."

Hoogleraar duurzaam bouwen Andy van den Dobbelsteen (TU Delft) onderstreept dat: "In de huidige energiecrisis lijkt de aandacht van het kabinet vooral gericht te zijn op het importeren van gas en lng uit andere landen dan Rusland, voortgaan met kolencentrales en zelfs op het hernieuwd boren naar gas in eigen land."

Een domme strategie, noemt hij het. "Je vergeet de kern: energiebesparing. De bedragen die je besteedt aan grootschalige woningrenovaties, vloeien meteen weer terug in de vorm van besparingen op de energiekosten."

Minister De Jonge voor Volkshuisvesting zegt in een reactie dat ook het kabinet een versnelling van de verduurzaming wil: "We zullen heel veel sneller moeten de komende periode om te zorgen dat we op tijd klaar zijn." Volgens De Jonge maakt TNO net als hij de analyse dat we het in dit tempo niet gaan halen: "Die versnelling is precies het beleid dat we hebben."