'Controle politici staat nog in de kinderschoenen'

De leider van Forum voor Democratie (FvD), Thierry Baudet, is door een meerderheid van de Tweede Kamer geschorst omdat hij weigert inzicht te geven in zijn nevenactiviteiten. Het is voor het eerst dat Kamerleden een collega uit de Kamer zetten vanwege het overtreden van de gedragscode. Is het wenselijk dat politici elkaar kunnen bestraffen?

Volgens Baudet zelf - die nu een week op het strafbankje moet - in ieder geval niet. Hij noemt de stemming onwettelijk. "Het fundamentele democratische principe dat we niet elkaar controleren, staat hier ter discussie", zegt hij. "Kamerleden horen niet over Kamerleden te stemmen." Zijn partij noemt het een aanslag op de democratie en een poging om FvD monddood te maken.

Bart Vollebergh van Transparency International, een organisatie voor de bestrijding van corruptie, is blij met de bestraffing van Baudet en vindt dat er juist meer toezicht op Kamerleden moet komen. Maar hij is het wel met Baudet eens dat politici niet elkaar zouden moeten controleren. "Politici die stemmen over andere politici, maakt de politiek kwetsbaar."

Politici kunnen het verwijt krijgen dat ze collega's bestraffen voor politiek gewin, vreest Vollebergh. "Daarom moet je de controle weghalen bij de politiek, zodat een onafhankelijke groep mensen erover kan oordelen."

'Niet naïef zijn over beïnvloeding'

De stemming over Baudet vond plaats omdat er sinds 1 april 2021 in de Kamer een gedragscode geldt na kritiek van de Groep van Staten tegen Corruptie. Deze werkgroep van Europese landen vond dat het Nederlandse parlement te weinig toezicht hield op de financiële belangen van Kamerleden en de invloed van lobbyisten.

Vollebergh: "We moeten niet naïef zijn als het gaat om de invloed van bijvoorbeeld buitenlandse mogendheden. Dan is kijken naar nevenfuncties niet het enige. Het gaat ook over giften, reizen, financiële belangen. Dit hele pakket staat nog in de kinderschoenen, we kunnen nog veel meer doen."

Interne geldstromen

Volgens het College van onderzoek integriteit van de Tweede Kamer heeft Baudet onder meer niet vermeld dat hij directeur is van een uitgeverij. Journalist Harm Ede Botje deed onderzoek naar de geldstromen van FvD. "Baudet zit in het bestuur van de Amsterdam Media Group BV dat boeken uitgeeft van Baudet en anderen. In de oprichtingsakte staat dat de winsten worden verdeeld onder de bestuursleden."

Kamerleden mogen elders geld verdienen, maar moeten dat wel melden. "Baudet maakt de kwestie principieel", zegt politiek duider Arjan Noorlander. "Kamerleden genieten immuniteit in het parlement, ze mogen nevenactiviteiten hebben en afspreken met wie ze willen. Ze moeten het alleen opgeven. Dat wil Baudet niet. En daarom is hij geschorst."

Botje: "Als je een aanhanger van de democratie bent, dan zeg je: ook al ben ik het er niet mee eens, een meerderheid heeft dit besloten dus ik werk er netjes aan mee. Maar dat doen de FvD-Kamerleden niet."

Ledengeld gebruikt?

Ondertussen blijft de onderliggende vraag over interne geldstromen binnen FvD onbeantwoord, zegt Botje: "Heeft Baudet samen met zijn kompanen geld van leden en subsidies gebruikt om zijn eigen boekenuitgeverij op te bouwen, en mag dat?"

Botje vindt dat er veel meer mogelijkheden moeten komen om Kamerleden te onderzoeken. Net als Transparency International. Vollebergh: "In een democratie moeten we weten wie er invloed hebben op politici."