Stijgend water in meren Kenia 'klimaattsunami in slowmotion'
Van de brug die de twee eilanden in het Keniaanse Baringomeer met elkaar verbond, is nog maar weinig te zien. Water golft over het deel van de houten leuning dat nog zichtbaar is. Nog even, zeggen ze hier, en de brug gaat helemaal kopje onder. Het waterpeil stijgt en dat hangt samen met overvloedige regenval door klimaatverandering en houtkap.
"De route naar school is daardoor helemaal afgesneden", zucht Wesley Tulia, hoofddocent aan de Kokwa-basisschool. Daardoor moeten dagelijks ruim 200 kinderen oversteken met een motorboot. De Keniaanse overheid betaalt een deel van de kosten, maar genoeg is dat niet, zegt Tulia: "De boot vaart op brandstof en we moeten ouders vragen om een bijdrage. Veel ouders hebben dat geld niet en dus gaat er soms geen boot."
Voor Belinda Lesiita (14) en haar klasgenoten betekent dit soms dagenlang geen les. "Dan staan we aan de kant en dan blijkt er geen brandstof te zijn. Soms moeten we bijna een week wachten tot de boot weer gaat."
Het wegvallen van de brug is slechts een van de vele gevolgen van het stijgende water rond Kokwa, een eiland midden in het Baringomeer. De apotheek, het sportveld en verscheidene huizen zijn de afgelopen jaren door het wassende water opgeslokt.
Ook andere meren in de Grote Riftvallei, een slenk die heel Kenia verticaal doorklieft, treden buiten hun oevers. Het Baringomeer kreeg er tussen 2010 en 2020 ruim 100 vierkante kilometer aan wateroppervlakte bij. Een onderzoeker omschrijft wat er gebeurt als een "tsunami in slowmotion".
Opgeslokt door klimaatverandering
Vraag de inwoners rond het meer naar de oorzaak, dan komt er geen eenduidig antwoord. Verschuivende aardplaten, boringen naar thermogas, een teken van boven misschien?
Volgens de Keniaanse overheid, die in samenwerking met VN-organisatie UNDP vorig jaar een rapport over het stijgende water in de meren schreef, is klimaatverandering de belangrijkste oorzaak.
Hoewel grote delen van Kenia kampen met ernstige droogte en verminderde regenval, inclusief Baringo, heeft het gemiddeld genomen in de afgelopen tien jaar bovenmatig veel geregend in de gebieden langs de Riftvallei.
Grootschalige houtkap
Daar komt bij dat de heuvels die de meren omringen, worden kaalgekapt. "Vroeger liepen hier nog wilde dieren rond", zegt klimaatactivist Paul Chepsoi, wijzend naar het dorre, stoffige landschap. Niets verraadt dat hier twintig jaar geleden nog inheemse bomen stonden, omringd door gras.
En die bomen waren juist essentieel, zegt Chepsoi. "De wortels van de grote bomen hielden het water vast. Maar als het land kaal is met alleen wat struiken, dan betekent dit dat het water sneller wegstroomt en het landschap erodeert. Met als gevolg dat het water in het meer beneden verder stijgt."
Achter hem schikt een oudere man de takken die hij zojuist in stukken heeft gehakt, klaar om tot houtskool te worden gebrand. "Dit is voor ons een vrij nieuw fenomeen," zegt Chepsoi. "Houtkappen zat helemaal niet in onze cultuur. Maar omdat landbouw en bijenhouden steeds moeilijker is geworden, ook door klimaatverandering, kunnen mensen niet anders, ook al is het verboden."
Mensen die bij het Baringomeer wonen, vragen zich af hoe lang dit nog zal duren. Docent Wesley Tulia kijkt naar de spelende kinderen op het schoolplein. "Als dit zo doorgaat worden zij vluchtelingen. Niet door oorlog, maar door het stijgende water."
