Grenspost Lars is de enige grensovergang over land tussen Georgië en Rusland en ligt in een kaal, onherbergzaam gebied op duizend meter hoogte. Voor Russen die geen dure tickets kunnen betalen, is dit een van de laatste mogelijkheden om hun land te ontvluchten. Vorige week was het hier nog chaos en trokken tienduizenden jonge Russen de grens over naar Georgië. Nu is het stiller, maar nog steeds verlaten groepjes mannen opgepropt in kleine auto's het Russisch grondgebied. Hun koffers op het dak houden het maar net.
Er staan ook mannen op de uitkijk. Het zijn Eugene, Ivan en Pjotr, Russen die vorige week halsoverkop hun land verlieten. Nu de files zijn opgelost, reizen hun gezinnen na. De 36-jarige ICT-er Eugene Bashenov heeft zijn vrouw tien dagen niet gezien.
"Het lijkt wel een jaar", verzucht hij. "Ik heb mijn hele bezit achtergelaten. Alles. Ook mijn huis." Hij twijfelde tot het laatste moment, maar zijn vrouw gaf hem het definitieve zetje. "Ik ben patriot. Maar door Poetin is het niet langer mijn vaderland." Hij tuurt naar de grenspost, zijn gezicht gespannen.
Plotseling klinkt er een langgerekte claxon. Het is de vrouw van Pjotr. Het hele gezin staat even later minuten lang, stevig omarmd op de parkeerplaats. Ze denken niet dat ze snel terugkeren. Vanwege de mobilisatie, maar ook omdat Pjotr geen toekomst meer ziet. "Er is geen licht aan het einde van de tunnel. Dus het was nu of nooit."
De onverwachte stilte aan grens is geen toeval. Het Russische persbureau Interfax meldt dat de autoriteiten hier honderdtachtig mannen hebben tegengehouden die het land wilden ontvluchten, om te ontsnappen aan mobilisatie. Ze kregen bevel om zich meteen bij het leger te melden.
Eugene heeft ook gehoord dat er controles zijn. "Het is een gok. Ik hoor dat ex-militairen gewoon zijn doorgelaten. En gewone burgers worden tegengehouden. Er is geen logica, geen systeem, niets."
Op het eerste gezicht lijkt hoofdstad Tbilisi niet veranderd. Maar overal hoor je Russisch en de stad wordt al 'klein Moskou' genoemd. Voor sommige Georgiërs brengen de rijkere jonge Russen geld in het laatje. Anderen zien hen als een bedreiging:
Er is in Georgië ook weerstand tegen de aanwezigheid van gevluchte Russen omdat er een 'gevaarlijke situatie' kan ontstaan. Salome Samadashvili, oud-EU-ambassadeur, zit nu voor de oppositie in het parlement. Ze roept de regering op controles in te voeren. "Wij denken dat het gevaarlijk is om hier grote aantallen Russische burgers te laten vestigen, al beweren ze dat ze het regime van Poetin ontvluchten."
Ze is ongerust, zegt ze. "Het is Russische beleid om militair geweld te gebruiken om Russische burgers in de andere landen te 'beschermen'." Volgens Samadashvili loopt Georgië 'onnodig risicio.'
Hoe minder Russen er achterblijven, hoe minder mensen in het leger zullen vechten, hoe minder bloed er vloeit.
De Russische Maxim Cheremisov woont al sinds maart in hoofdstad Tblisi, net zoals zijn vriendin, journaliste Maria. Hij huurt twee kamers voor 400 euro en heeft vriend Ivan opgevangen die net is gearriveerd. Maxim en Maria zagen de stad de laatste twee weken veranderen. Maria: "Je ziet overal in het centrum jonge Russen, bij de bank en bij SIM-kaartwinkels. Ze zien er vaak verloren uit."
Ze geloven niet dat Poetin een bedreiging vormt voor Georgië. "Want wij zijn niet het soort mensen die interessant zijn voor hem. Hij zal hier niet komen om ons te 'redden'."
Met de kritiek dat Russen die nu pas vluchten dat uit opportunisme doen, zijn ze het niet eens. Maria: "Mijn vrienden zijn anti-Poetin, maar ze konden om persoonlijke redenen niet altijd weg. Ze willen blijven voor hun ouders of hadden misschien geen geld. En soms hoopten ze dat ze nog iets in Rusland konden veranderen."
Drie uur later is bij de grens Alexandra, de vrouw van Eugene gearriveerd. Zijn zoontje blijft verlegen in de auto. Maar zijn vrouw zoent hem hartstochtelijk. Het gezin wil zo snel mogelijk naar West-Europa. Maar veel landen weigeren visa te verstrekken aan de Russen. Eugene begrijpt het wel, maar vindt het onverstandig: "Hoe minder Russen er achterblijven, hoe minder mensen in het leger zullen vechten, hoe minder bloed er vloeit."
Maxim en z'n vrienden hebben ontdekt dat er toch een mogelijkheid is voor een verblijf in Europa: Duitsland. Dat land geeft op zijn website informatie hoe hoger opgeleide Russen een visum kunnen bemachtigen. Voor Maxim is deze nieuwe hoop 'de enige optie'. Hij noemt het een slimme zet van de Duitse autoriteiten. "Ze helpen mensen in nood en halen slimme, gekwalificeerde Russen binnen."
Maar liever zou hij teruggaan naar Rusland. "Als Rusland democratisch wordt, zou ik graag terugreizen. Zodra ik me niet meer bedreigd voel, ga ik terug."
