NPO wil actie na uitlatingen ON, voor collega-omroepen is 'grens bereikt'

Het bestuur van de NPO vraagt het Commissariaat voor de Media zich uit te spreken over discriminatie in een uitzending van Ongehoord Nederland. Volgens NPO-voorzitter Frederieke Leeflang heeft de omroepenkoepel redactionele vrijheid weliswaar hoog in het vaandel staan, maar zijn daar wel "grenzen aan wat racistische of discriminerende uitlatingen betreft".

De bewuste uitzending van het programma Ongehoord Nieuws was gisteren. In een item over racisme werden willekeurige beelden getoond van zwarte mensen die witte mensen in elkaar slaan, waarna presentator Raisa Blommestijn zegt: "Je ziet dat blanken in elkaar worden geslagen door negers. Dat zien we overigens op grote schaal, dit soort filmpjes die worden gedeeld op het internet."

Aan FvD-Kamerlid Pepijn van Houwelingen stelt Blommestijn vervolgens de vraag "Waarom horen we hier nu zo weinig over als het gaat om de grotere discussie, als het gaat om racisme?"

Dit is het fragment uit de uitzending van Ongehoord Nieuws:

De filmpjes werden getoond tijdens een gesprek over Bij1, een partij waar volgens Ongehoord Nederland ook sprake van racisme is. Een van de sprekers was Paul Cliteur, emeritus hoogleraar rechtswetenschap, die tijdens de uitzending stelt dat iedereen racist kan zijn, ongeacht de huidkleur of afkomst.

Ongehoord Nederland laat vanmiddag in een verklaring weten verbaasd te zijn over de reactie van de NPO op de uitzending. Volgens het bestuur van Ongehoord Nederland is er geen sprake van racisme geweest, en "is dat ook nooit de bedoeling geweest".

Volgens de omroep zijn er tijdens het gesprek over Bij1 de vragen: "'Racisme, wie doen het?" en 'Wie is een racist?'" gesteld. Daarbij heeft Ongehoord Nederland naar eigen zeggen niemand willen beledigen. "De kernboodschap van het item was juist de oproep van studiogast Paul Cliteur dat (alle) mensen elkaar meer als mensen zouden moeten gaan zien", zegt bestuursvoorzitter Arnold Karskens in de verklaring. Hij benadrukt dat Ongehoord Nieuws afstand neemt van elke vorm van racisme, discriminatie of het oproepen tot geweld.

Passende maatregelen

NPO-voorzitter Leeflang wijst in een verklaring op de Mediawet, waarin staat dat er passende maatregelen genomen kunnen worden als een omroep "aanzet tot geweld of haat jegens een groep of lid van een groep".

Bij de NPO zijn volgens haar veel klachten binnengekomen over de bewuste uitzending. De NPO vraagt de Ombudsman deze klachten met voorrang te behandelen.

Ook Rabin Baldewsingh, de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, zegt veel klachten te hebben ontvangen over de uitzending. "Ik ben geen klachtenbehandelaar, maar we zijn veel benaderd. Mensen zijn verontwaardigd dat dit bij de publieke omroep zomaar kan worden uitgezonden."

Baldewsingh, die zichzelf ziet als een waakhond op het gebied van discriminatie en racisme, vindt het vreemd dat het ministerie aspirant-omroep Ongehoord Nederland niet beter in de gaten houdt. "De omroep heeft eerder al een boete gekregen, waarom wordt er dan niet gemonitord?"

Andere omroepen: grens bereikt

Arjan Lock, voorzitter van het College van Omroepen, vindt dat Ongehoord Nederland "duidelijk" grenzen heeft overschreden. "Het is onbestaanbaar dat dit in een uitzending onder de vlag van de NPO wordt uitgezonden."

Collega-omroepen van het publieke bestel zeggen in een gezamenlijke verklaring dat ze voor de vrijheid van meningsuiting staan, maar dat die niet onbeperkt is. "Daar waar onder de mantel van journalistiek racistische ideeën worden verspreid, is die grens bereikt. Wij spreken collectief onze afkeuring uit tegen het item over racisme in de uitzending van het programma Ongehoord Nieuws van 15 september", is te lezen in de verklaring van de elf omroepen.

De omroepen stellen dat er met beeld en taal een "valse, racistische boodschap (is) verkondigd die wij gezamenlijk kwalificeren als onjournalistiek, onethisch en in strijd met de kernwaarden van de NPO".

Sancties

Staatssecretaris Uslu zegt dat als een omroep zich niet aan de journalistieke codes houdt, er een sanctie kan worden opgelegd. Als een omroep twee keer een sanctie heeft gekregen, kan de staatssecretaris de vergunning heroverwegen. Ze benadrukt dat Den Haag verder geen invloed heeft op de inhoud van de programma's die de omroepen van de NPO maken.

De NOS heeft Karskens benaderd voor een toelichting, maar hij was niet bereikbaar. Ook Blommestijn was niet meteen bereikbaar voor commentaar. Zij noemt het op Twitter wel "bizar wat een enkel woord bij mensen losmaakt, maar tevens ook illustratief waarom we dat dus wél moeten gebruiken". Ze voegt toe: "Niet buigen voor intolerantie."

Opinie- en duidingsprogramma

In juli kreeg de omroep een boete van de NPO voor het schenden van de journalistieke code van de publieke omroep. Die bedroeg zo'n 93.000 euro: 2,5 procent van het jaarbudget. De ombudsman van de NPO, Margo Smit, concludeerde begin juni dat ON feiten en meningen in zijn programma's niet genoeg weet te scheiden.

Bij het begin van het tweede seizoen van Ongehoord Nieuws maakte presentatrice Arlette Adriani bekend dat het programma van genre was veranderd en voortaan geen actualiteitenrubriek meer was, maar "een opinie- en duidingsprogramma". Ook werd presentator Ahmed Aarad vervangen door Raisa Blommestijn, die in het eerste seizoen regelmatig in het programma te gast was.