Bijna 8.000 hemelsbrede kilometers liggen er tussen Washington DC en Kiev. De oorlog in Oekraïne vormt geen directe bedreiging voor de Verenigde Staten, en toch steunen zij het land met veel, veel meer miljarden en militaire middelen dan Europese landen. En de geldstroom neemt alleen maar toe.
Waarom? En wat zegt dat over de rol van Amerika in de wereld?
Deze oorlog is een tragische, maar nuttige leerschool.
Het antwoord op die eerste vraag kan Ben Hodges, oud-opperbevelhebber van de Amerikaanse troepen in Europa, misschien wel het beste geven. "Amerika levert steeds meer militaire middelen om te helpen met afschrikking", zegt Hodges tegen Nieuwsuur. "De VS wil voorkomen dat de Russen denken dat ze zomaar een NAVO-bondgenoot kunnen aanvallen."
De Amerikaanse steun dient dus een breder doel dan het beschermen van Oekraïne. "Dit gaat ook over Europa en Europese veiligheid", beaamt hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga. "Het signaal aan andere autoritaire regimes mag niet zijn dat de Russische president Poetin wegkomt met agressie."
Trump vs. Biden
In tegenstelling tot zijn voorganger Donald Trump ziet de Amerikaanse president Joe Biden hierin wél een grote rol voor de VS, zegt Osinga. "De Amerikaanse president is weer bereid de fundamenten van de liberale rechtsorde kracht bij te zetten."
Goed, de doelen van Amerika zijn vrij duidelijk. Maar waarom geeft het land zóveel en zoveel méér dan Europese landen?
De VS heeft 45 miljard euro aan steun toegezegd, meer dan de rest van de wereld bij elkaar:
Gewoon omdat het kan, volgens militair historicus Christ Klep. "Zowel de Democraten als de Republikeinen zijn voorstanders van de steun aan Oekraïne. Dat is niet vanzelfsprekend in de Amerikaanse politiek."
Dat het gewoon kan - zoveel geld en militaire middelen sturen - komt ook door de grootte van het Amerikaanse leger. Het land geeft net zoveel geld uit aan Defensie als de acht, negen landen daaronder. Osinga: "Amerika heeft gewoon een enorm budget voor dit soort zaken, kijk naar Irak en Afghanistan."
Geen oorlogseconomie
Amerika is, om de redenen die Hodges en Osinga eerder noemden, ook bereid om al die militaire middelen nu echt in te zetten. "Als de VS iets serieus neemt, zetten ze er veel wapens, soldaten en geld op", zegt Hodges.
En, belangrijk, het gaat om gigantische bedragen maar uitgedrukt in percentages van het bruto binnenlands product (bbp) kun je de Amerikaanse steun nog bescheiden noemen.
Geen enkel land besteedt meer dan een procent van het bbp aan de oorlog:
Je ziet: Oost-Europese landen leveren een veel groter deel van hun bbp aan Oekraïne. Osinga: "Oost-Europa is bang. Ze vrezen: 'straks zijn wij aan de beurt.'"
In de grafiek zie je ook: ondanks de grote uitgaven is er in geen enkel land echt sprake van een economie in oorlogsmodus. "Dit is toch nog steeds meer een Oost-Europese oorlog dan een westerse oorlog", zegt Klep. "Het Westen ziet de oorlog niet als een existentieel vraagstuk."
De Amerikanen zien dat ze niet echt bang voor de Russen hoeven te zijn.
De Amerikanen menen in ieder geval dat zij genoeg bijdragen om hun militaire doelen te bereiken. En om Rusland voor langere tijd te verzwakken, zegt Klep. "Het lijkt erop dat ze verder willen gaan dan het indammen van Rusland. Ze willen het land militair dusdanig ontmannen dat we er de komende decennia geen last meer van hebben."
Wat dat betreft is de oorlog voor de VS ook een "tragische, maar nuttige leerschool", zegt Osinga. "We krijgen een inkijkje in het vermogen van Rusland om een grootschalig offensief uit te voeren."
De deskundigen hadden de militaire kracht van Rusland veel hoger ingeschat. Klep: "De Amerikanen zien dat ze niet echt bang voor de Russen hoeven te zijn." Zo blijken de Russische tanks erg kwetsbaar, en de westerse antitankwapens juist zeer effectief. Net als de westerse antischeepsraketten. "De Russische marine is doodsbang om in de buurt van de Oekraïense kust te komen", zegt Hodges.
Een probleem is wel: Amerika dreigt door alle leveringen door z'n voorraden heen te raken. Het land stuurde bijvoorbeeld al duizenden antitankwapens en grote hoeveelheden munitie naar Oekraïne. Het grootste deel van de beloofde wapens, moet dan ook nog geproduceerd worden.
Tegelijkertijd onderstreept het dat de VS zich ook op de langere termijn wil verbinden aan het lot van Oekraïne en aan het bestrijden van Russische agressie. Amerika lijkt daarmee weer de rol van politieagent van de wereld op zich te nemen.
Klep: "De Amerikanen willen Oekraïne echt in de westerse invloedsfeer terugbrengen. Ze schilderen Poetin af als het grote kwaad. Biden koppelt zo een morele lading aan de oorlog. Die inzet is hoog en dan kun je niet zomaar meer terug."
