Johannes Paulus I, paus met 'de glimlach van God', zalig verklaard
"De paus met de glimlach van God", zo staat Johannes Paulus I gegrift in het geheugen van miljoenen gelovigen. In de Engelstalige media wordt hij vaak 'The September Pope' genoemd, vanwege zijn extreem korte pontificaat. Vandaag, na een procedure van 19 jaar, heeft paus Franciscus hem op het Sint-Pietersplein zalig verklaard.
Zalig worden betekent een verering op lokaal niveau, in dit geval vooral Italië. Het is slechts één wonder of een speciaal pauselijk besluit van heiligheid verwijderd. Eenmaal heilig wordt iemand vereerd binnen de gehele Rooms-Katholieke Kerk.
Albino Luciani nam in 1978 deel aan het conclaaf dat de opvolger van Paulus VI moest kiezen. Toen een patstelling dreigde tussen een zeer conservatieve en een meer hervormingsgezinde kandidaat, viel de keuze al snel op deze schuchtere kardinaal van Venetië. Hij leek de ideale oplossing, als een herderlijke en beminnelijke theoloog zonder ervaring in de Curie, het bestuursapparaat van de Kerk in Rome.
Als eerste paus ooit nam hij een dubbele naam aan: Johannes Paulus, naar zijn beide voorgangers: Johannes XXIII en Paulus VI. Dat waren pausen die beiden nauw betrokken waren bij het Tweede Vaticaans Concilie, het grote moderniseringsprogramma dat door de Kerk in de jaren 60 in gang werd gezet.
Hervormingsplannen
Dankzij zijn zachte uitstraling en nederige voorkomen was Johannes Paulus op slag bij velen geliefd. Volgens sommigen ging achter die innemendheid echter een krachtige persoonlijkheid schuil.
De nieuwe paus zou van plan zijn geweest om een pittig hervormingsprogramma door te voeren. Hij zou de regels van het conclaaf hebben willen veranderen, de Romeinse Curie hebben willen reorganiseren en ook de bisschoppensynodes, de vergaderingen tussen de paus en bisschoppen uit de hele wereld, een andere vorm hebben willen geven.
Pausen sinds 1900:
Het kwam er allemaal niet van. Na 33 dagen werd de 65-jarige paus 's ochtends dood in zijn bed aangetroffen. Het Vaticaan communiceerde moeizaam over het overlijden. In eerste instantie werd niet vermeld dat Johannes Paulus door een vrouw was gevonden, een non. De doodsoorzaak zou een hartinfarct zijn geweest, maar er werd geen lijkschouwing verricht. Iets dat bij pausen overigens niet gebruikelijk is.
Het lichaam van de overleden paus werd meteen gebalsemd. Bij een inderhaast opnieuw bijeengeroepen conclaaf werd de Pool Karol Wojtyla tot paus gekozen. Als Johannes Paulus II zou hij ruim 26 jaar paus zijn.
Complottheorieën
De verwarring rond het overlijden van Johannes Paulus I leidde tot uiteenlopende theorieën over een mogelijk niet-natuurlijke doodsoorzaak. Vooral de Engelse schrijver David Yallop bereikte een miljoenenpubliek met zijn boek In God's Name: An Investigation Into the Murder of Pope John Paul I.
Volgens Yallop werd Johannes Paulus I vermoord omdat hij een onderzoek wilde instellen naar de corruptie binnen de Vaticaanse Bank. Later bleek dat de Bank inderdaad betrokken was bij het witwassen van maffiageld.
Delen van het boek klinken door in de film The Godfather Part III, waarin een tamelijk corpulente paus Johannes Paulus I door de president van de Vaticaanse Bank vergiftigd wordt met een kopje thee. Hoewel de geruchten over een gewelddadige dood tot op de dag van vandaag niet verstomd zijn, is er nooit enig bewijs op tafel gekomen.
Johannes Paulus I is de vierde paus die in korte tijd zalig wordt verklaard. In de afgelopen jaren gingen Johannes XXIII, Johannes Paulus II en Paulus VI hem in sneltreinvaart voor, snel gevolgd door hun heiligverklaring. Of dat met Johannes Paulus I ook gebeurt, is nog niet te zeggen.
Paus Franciscus lijkt op deze manier de voorbeeldfunctie van zijn voorgangers te willen onderstrepen. Al vragen sommigen zich af of het niet bijna een automatisme wordt om pausen zalig en heilig te verklaren. Een vorm van inflatie die onvermijdelijk de vraag oproept: wie wordt de volgende?
