Pakistan legt rekening overstromingen bij het Westen

• Mike Megens

  redacteur Buitenland

Meer dan duizend doden, 33 miljoen getroffen Pakistanen en een land dat voor een derde onder water staat. Het is het gevolg van een aanhoudende moesson, die sinds juni voor extreem veel regen en overstromingen zorgt. En dat, zeggen de autoriteiten, is mede de schuld van het Westen.

De Pakistaanse Klimaatminister Sherry Rehman zegt dat het land zich in de frontlinie van extreme weersomstandigheden begeeft, veroorzaakt door klimaatverandering waar vooral westerse landen aan hebben bijgedragen. "Pakistan heeft zeker een punt, maar moet ook zijn eigen aandeel in deze ramp erkennen", stelt Pieter Pauw, klimaatonderzoeker aan de Technische Universiteit Eindhoven.

Of de huidige extreme regenval in Pakistan kan worden toegeschreven aan klimaatverandering, valt nu nog niet met zekerheid te zeggen. Een internationale groep klimaatonderzoekers onder de naam World Weather Attribution (WWA) doet daar nu onderzoek naar. Maar de hevige moessonregen ligt in ieder geval in de lijn der verwachting van het laatste IPCC-rapport van de Verenigde Naties. Daarin concluderen klimaatwetenschappers dat de kans op heftige moessons door klimaatverandering toeneemt, ook in de regio waar Pakistan ligt.

In Pakistan is sinds juni twee keer zo veel regen gevallen als gebruikelijk:

Meteoroloog en NOS-weerman Gerrit Hiemstra bevestigt dit: "Een van de belangrijkste gevolgen van klimaatverandering is dat de watercyclus intensiveert. Dat betekent meer verdamping, meer waterdamp in de lucht, regenbuien worden zwaarder en de kans op overstromingen neemt toe. Sommige regio's worden gemiddeld droger, andere regio's juist natter. Pakistan ligt in een regio waar de kans op extreme regenval toeneemt naarmate het klimaat verder opwarmt."

De Pakistaanse minister Ahsan Iqbal voor Wonen houdt de landen met een hoge uitstoot verantwoordelijk voor de klimaatverandering. Hij stelt dat Pakistan het slachtoffer is geworden van de "onverantwoordelijke ontwikkeling van de industrielanden", doelend op de grote hoeveelheden broeikasgassen die geïndustrialiseerde landen decennialang de lucht in hebben gepompt.

Pakistan heeft een relatief lage CO2-uitstoot in vergelijking met westerse landen, zoals de VS of landen in Europa. Desondanks is het een van de tien landen die het meest geteisterd worden door extreme weersomstandigheden als gevolg van klimaatverandering, laat de Global Climate Risk Index zien.

Ruim één miljoen huizen in Pakistan zijn beschadigd of volledig verwoest, zoals in Ratodero:

Pakistan vraagt de internationale gemeenschap om financiële hulp bij het herstel van wegen, bruggen en telecommunicatie. De eerste schattingen van de schade in Pakistan lopen uiteen van 10 miljard tot wel 100 miljard dollar.

Klimaatonderzoeker Pieter Pauw vindt het terecht dat Pakistan om financiering vraagt, zeker als blijkt dat de verandering van het klimaat een grote rol heeft gespeeld bij de extreme regenval. "Pakistan heeft lange tijd veel minder broeikasgassen uitgestoten dan een land als Nederland. De historische bijdrage van dat land aan klimaatverandering is dus ook veel lager, maar het is nu wel een van de grootste slachtoffers." Met historische uitstoot worden alle broeikasgassen bedoeld die een land sinds het begin van de vorige eeuw heeft uitgestoten.

Maar volgens Pauw is de impact van de hevige regenval in Pakistan niet alleen de verantwoordelijkheid van andere landen. "De manier waarop het water en land in Pakistan worden beheerd, maakt het kwetsbaar voor dit soort overstromingen. In de gebieden waar nu overstromingen zijn, zie je een sterke stedelijke ontwikkeling, veel landbouw en ontbossing."

Pauw pleit dan ook voor structurele oplossingen om Pakistan beter te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. "Denk dan aan het toewerken naar een duurzamere landbouw met minder vee en minder erosie. Daarnaast kan het land meer natuur ontwikkelen, meer bossen aanleggen en de huidige bossen beter beschermen."

De internationale gemeenschap heeft volgens Pauw een plicht om landen als Pakistan daarbij te helpen. "Er zijn grote en structurele investeringen nodig om een land als Pakistan klimaatbestendiger te maken. Pakistan leed ook onder grote overstromingen in 2010, 2014, 2016 en 2020. Als er nu alleen noodhulp wordt gegeven, is dat relatief duur en moet je over een paar jaar waarschijnlijk weer aan de slag bij de volgende overstroming waar het land niet tegen is opgewassen."