Zes maanden na de inval in Oekraïne: alles hangt af van westerse wapensteun

• Eva de Vries

  redacteur Buitenland

Op 24 februari, precies zes maanden geleden, viel het Russische leger op drie plekken Oekraïne binnen. Duizenden doden vielen er de afgelopen maanden en de invasie veroorzaakte de grootste vluchtelingencrisis sinds de Tweede Wereldoorlog. Hoe staat het er nu voor?

Sinds april proberen de Russen de hele Donbasregio te veroveren, inmiddels zouden ze zo'n 60 procent in handen hebben. "Maar de opmars is nagenoeg gestaakt", zegt Frans Osinga, hoogleraar oorlogsstudies aan de Universiteit Leiden. Volgens hem hebben de Russen het moeilijk. "Soldaten zijn uitgeput en niet gemotiveerd, er is te weinig nieuwe aanwas door grote rekruteringsproblemen, het materiaal slijt, bevoorrading hapert en de commandostructuur laat te wensen over."

Wel is het Russische leger nog steeds in staat om klappen uit te delen. Regelmatig worden doelen bestookt met langeafstandsraketten, vaak komen daarbij burgers om het leven. En langs de frontlijn wordt hard gevochten. "Het Oekraïense leger probeert de Russen daar terug te dringen door bijvoorbeeld tanks te beschieten met gevechtsdrones."

De oorlog in Oekraïne in vijf foto's:

Door die langzame Russische opmars heeft het Oekraïense leger tijd gekregen om zich te mobiliseren. Nieuw geavanceerd wapentuig is aangekomen, zoals de Himars-raketsystemen en houwitser-kanonnen en volgens Osinga maakt dit een groot verschil. "Oekraïne kan zo Russische doelen zoals munitiedepots en commandocentra raken ver achter de frontlijn."

Volgens Bob Deen, Rusland- en Oost-Europakenner van Instituut Clingendael, verzwakt dit de positie van Rusland aanzienlijk. "Maar het lijkt mij onwaarschijnlijk dat Oekraïne op korte termijn hele gebieden terugverovert, daarvoor is er te weinig mankracht en materieel. Maar Oekraïne kan het Rusland wel heel moeilijk maken."

En dat gebeurt nu ook. Zo heeft Oekraïne een tegenaanval ingezet bij Cherson, de stad in het zuiden die als eerste in Russische handen viel. En dan zijn er de explosies op de Krim, het gebied dat al in 2014 geannexeerd werd door Rusland. "Een paar maanden geleden leek zo'n tegenoffensief echt onmogelijk", zegt Osinga. "Het wakkert vertrouwen aan onder de Oekraïense bevolking en binnen het leger. Tegelijkertijd is het een oproep aan het Westen om opnieuw te benadrukken hoe belangrijk de wapensteun is."

Deze vier kaarten laten de verschuiving van de frontlijn zien van het begin van de invasie tot nu.

Hoe nu verder?

Oekraïense troepen verdedigen dus niet alleen hun land, ze vallen ook zelf aan. "Maar om dit vol te houden, zijn internationale hulp en westerse wapens nodig. Dat is een ding dat zeker is", zegt Osinga. "Ook de komende maanden wordt volop modern wapentuig naar Oekraïne gestuurd." Het gaat dan onder meer om artillerie, ammunitie, luchtverdedigingssystemen, maar ook brandstof en reserveonderdelen. De Verenigde Staten leveren de meeste wapens, maar ook vanuit Europese landen komt er veel. "Hoe meer vertrouwen er is in het Oekraïense leger, hoe meer wapens ze krijgen."

Volgens Osinga is het onduidelijk hoelang westerse landen Oekraïne nog zullen blijven steunen. "Op een gegeven moment wordt het financieel onhaalbaar, en al dat wapentuig moet ook geproduceerd worden."

Ook Deen zegt dat Oekraïne niet zonder de wapenleveranties kan. "Als het Westen nu de handen van Oekraïne af zou trekken, dan zouden ze zich niet kunnen blijven verdedigen, en dan zou Poetin uiteindelijk zelfs kunnen winnen."

Vrede tussen Rusland en Oekraïne lijkt verder weg dan ooit. Dat maakte de Oekraïense president Zelensky vorige week nog even goed duidelijk na een bespreking met VN-chef Guterres en de Turkse president Erdogan: "Ik sta pas open voor nieuwe vredesonderhandelingen als de laatste Russische troepen Oekraïens grondgebied hebben verlaten."