36 wetenschappers trekken aan de bel: 'Pak door in stikstofcrisis'
We weten "meer dan genoeg" om de stikstofcrisis aan te pakken. Dat schrijven 36 wetenschappers van acht universiteiten in een ingezonden brief in Trouw. De groep wetenschappers, onder wie ecologen, milieubiologen en aardwetenschappers, is verbolgen dat de wetenschappelijke basis van het stikstofbeleid steeds opnieuw ter discussie wordt gesteld. Dat leidt alleen maar tot extra vertraging en onnodig natuurverlies, zeggen ze.
"De wetenschap is duidelijk: de natuur heeft geen tijd meer", licht Han Olff toe in het NOS Radio 1 Journaal. Hij is hoogleraar ecologie en natuurbeheer aan de Universiteit Groningen en schreef mee aan het manifest. "De wetenschappelijke data zijn hard genoeg om nu in actie te komen. Er is al twintig jaar verspild door steeds opnieuw om uitstel te vragen. Ondertussen is het natuurverlies doorgegaan."
In hun brief schrijven de wetenschappers dat ten onrechte de indruk is ontstaan dat het stikstofprobleem is op te lossen met alleen technische innovaties, zonder te snijden in de landbouwproductie. Volgens hen komt dat onder meer door druk via "boerenprotest, tegenstribbelende partijen als de agro-industrie en supermarkten en sommige politici".
Meetmethode
De recentste horde in de stikstofcrisis werd opgeworpen door CDA-leider Wopke Hoekstra, die vrijdag in een interview met het AD zei dat het kabinetsdoel om in 2030 de stikstofuitstoot te hebben gehalveerd in zijn ogen "niet heilig" is. Ook noemde Hoekstra, die behalve partijleider ook vicepremier is in het kabinet, een van de wetenschappelijke uitgangspunten van het stikstofbeleid "een gemankeerd middel".
Het gaat hier om de zogeheten kritische depositiewaarde (kdw). Dat is de hoeveelheid stikstof die volgens de wet maximaal in een gebied mag neerkomen. De manier waarop eventuele overschrijdingen daarvan worden berekend, met rekenmodellen op basis van metingen in het hele land, is een van de hete hangijzers in de stikstofdiscussie. Veel boerenorganisaties en nu ook Hoekstra pleiten voor een "ecologische autoriteit" die de natuur lokaal beoordeelt, zodat de kdw uit de wet kan worden gehaald.
'Groundhog Day'
Volgens hoogleraar Han Olff lijkt het door dit soort oproepen alsof de discussie over stikstof nu pas begint. In hun ingezonden brief verwijzen hij en de 35 andere wetenschappers naar de film Groundhog Day, waarin de hoofdpersoon steeds opnieuw precies dezelfde dag beleeft.
Wat is stikstof en waarom is het een probleem? Eerder maakten we deze video over de stikstofcrisis:
"Vergelijk dat met recente vragen van Kamerleden en boerenorganisaties om nog meer onderzoek, nog hardere en fijnschaliger meetresultaten, nog betere modellen, en met hun steevast geloof in technische oplossingen", schrijven ze. "Maar we weten meer dan genoeg, en er bestaat meer dan genoeg wetenschappelijke consensus om nu snel in actie te komen."
Alternatief plan
Tegelijkertijd zijn er ook mensen uit wetenschappelijke hoek die juist technische oplossingen bepleiten om de stikstofcrisis aan te pakken. Zo presenteerden twee emeritus hoogleraren deze maand een plan voor stikstofreductie zonder de veestapel te verkleinen. De twee, gespecialiseerd in mariene ecologie en biobased economy, pleiten in plaats daarvan voor innovaties als het aanpassen van veevoer.
Volgens Olff was het plan van de twee emeritus hoogleraren een van de aanleidingen om een ingezonden brief naar Trouw te sturen. "Gelukkig is er discussie in de wetenschap, dat is ook de motor waarop wetenschap draait, maar dit lijkt een discussie die erop gericht is om vertraging te creëren", zegt hij. "Innovatie is inderdaad nodig, maar dan van het hele systeem, van hoe we met natuur omgaan, met ons voedselsysteem, met landbouw."
In hun manifest spreken de wetenschappers van een integrale aanpak van het landschap, "dus van landbouw én natuur". De lasten daarvan moeten niet alleen bij boeren worden gelegd, benadrukken ze, maar ook bij consumenten, retailers, banken en de agro-industrie. "Het kan anders en beter, mits iedereen in beweging komt."
