Na 33 jaar bedreigingen kwam de aanval op Rushdie toch onverwacht
De gisteren neergestoken schrijver Salman Rushdie wordt al ruim dertig jaar bedreigd. Toch kwam de aanslag gisteren als een verrassing voor zijn Nederlandse uitgever Mizzi van der Pluijm van Uitgeverij Pluim. "Ik had dit eigenlijk na 33 jaar niet zien aankomen", zegt ze.
Na de publicatie van De Duivelsverzen in 1988 moest de in India geboren Brit tien jaar onderduiken omdat de Iraanse leider ayatollah Khomeini een prijs van 3 miljoen dollar op zijn hoofd had gezet. In Rushdies roman speelt de profeet Mohammed een rol. "Het boek is een grote koortsdroom", zei Van der Pluijm in het NOS Radio 1 Journaal. "In die koortsdroom komen ook beelden van de profeet Mohammed voorbij en dat is wat ophef heeft veroorzaakt."
De uitgeverij gaat De Duivelsverzen en andere werken van de auteur herdrukken.
Bewaking bij lezingen
De laatste jaren kon Rushdie zich weer wat vrijer bewegen. In 2002 verhuisde hij naar New York, waar hij alleen over straat kon gaan. Alleen bij lezingen stond hij nog onder bewaking. Daarom was de schrik en verbazing over de aanslag bij Van der Pluijm heel groot. "Niet dat de fatwa was opgeheven, die kan ook niet worden opgeheven. Maar de dreiging is jaren geleden veel en veel groter geweest."
Schrijver Adriaan van Dis heeft Rushdie een aantal keren ontmoet. Bekijk hieronder zijn reactie.
Toch heeft die dreiging hem volgens Van der Pluijm nooit weerhouden van het schrijven. "Hij heeft ook echt het idee: als je dat doet hebben ze gewonnen. Dus je mag nooit ophouden met je fantasie te gebruiken, met schrijven, met je uitspreken, daar is ie altijd mee doorgegaan."
'Zijn strijd is onze strijd'
Vanuit de literaire wereld en de politiek is geschokt gereageerd op het neersteken van Rushdie. De Britse premier Johnson en de Franse president Macron hebben hun medeleven getoond. "Zijn strijd is onze strijd; het is universeel. Nu meer dan ooit staan we aan zijn zijde", aldus Macron.
Volgens de Nederlandse auteur Abdelkader Benali kwam Rushdies pleidooi voor literatuur voort uit het geloof dat beschaving de barbarij uiteindelijk overwint met speelsheid, cultuur en intelligentie. "Maar het lichaam is kwetsbaar. Al die jaren was hij een wandelende wond." Thrillerauteur Stephen King vraagt zich af "wat voor klootzak steekt er eigenlijk een schrijver neer?"
'Vreselijk laffe aanval'
Ook Nederlandse politici reageren geschrokken. Premier Rutte veroordeelt de aanslag: Rushdie is neergestoken "terwijl hij gebruikmaakte van zijn recht op vrijheid van meningsuiting". Minister Yesilgöz van Justitie leeft naar eigen zeggen met Rushdie en zijn familie mee. "Wat een klap voor hen en de rest van de vrije wereld", schrijft ze op Twitter.
Lilian Marijnissen (SP) noemt de aanslag "werkelijk afschuwelijk en barbaars" en Jesse Klaver (GroenLinks) spreekt van een laffe daad. Minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken spreekt van een "vreselijk laffe aanval". En niet alleen op Rushdie "maar ook op de literaire vrijheid en de vrijheid van meningsuiting".
De Britse televisiekok Nigella Lawson, een goede vriendin van Rushdie, zegt dat ze radeloos is. "Alsjeblieft, laat hem alsjeblieft oké zijn".
Toename bedreigingen Wilders
Na de aanval op Rushdie is ook het aantal bedreigingen aan het adres van Geert Wilders toegenomen. Wilders, die al jarenlang zwaar beveiligd wordt, zegt in een tweet dat hij sinds de aanslag op Rushdie het aantal bedreigingen "niet meer kan tellen".
Een Pakistaan die zich uitgaf als iemand van de politieke partij Pakistan Muslim League heeft een prijs van 20 miljoen dollar op zijn hoofd gezet. Twitter heeft het account van deze persoon offline gehaald.
Over de aanslag op Rushdie schrijft Wilders op Twitter: "Fanatici kunnen altijd toeslaan, maar ze mogen nooit winnen."
Bekijk hieronder hoe het ook alweer zat met de fatwa tegen Rushdie.
