Door de aanhoudende droogte dreigen honderdduizenden huizen te verzakken en flinke schade op te lopen. Niet alleen valt er nauwelijks regen, ook de hoeveelheid water die via de rivieren wordt aangevoerd, blijft dalen.
Het meest kwetsbaar zijn huizen die niet op betonnen palen of een betonnen fundering zijn gebouwd. Het gaat dan om huizen in het veenweidegebied en de kleipolders: West-Nederland, Noord-Friesland en Groningen. Huizen gebouwd voor 1980, die nog staan op houten palen.
"Er is niets aan de hand als die palen continu onder water staan. Maar als de grondwaterstand daalt door droogte, komen de palen soms wel, soms niet boven het water uit en gaan daardoor rotten", legt geo-hydroloog Maarten Kuiper uit. Hij verwacht dat het gaat om honderdduizenden tot een miljoen kwetsbare huizen.
Experts kennen verschillende vormen van droogte. Hier gaat het om een extreme grondwaterdroogte. Het grondwaterpeil is vrijwel in heel Nederland meer dan 20 centimeter lager dan normaal voor de tijd van het jaar. Net als in de zomer van 2018. Destijds raakten honderden huizen beschadigd door de grondverzakking veroorzaakt door het lage waterpeil.
Toen werd duidelijk dat ook in de hogere delen van het land op grote schaal funderingsschade optreedt. In het rivierengebied en delen van het zuiden en het oosten van het land. Kuiper: "De fundering van het huis deels opnieuw aanbrengen of verstevigen is ingewikkeld en kostbaar. Je bent gauw 80.000 euro kwijt voor een woning."
Jan en Francien hebben sinds 2018 last van verzakkingen. Hun huis verzakt nog steeds. Herstellen is zeer kostbaar en wie gaat dat betalen?
Eén van de oorzaken van de verdroging van Nederland is dat er 's winters water wordt weggepompt, zegt Kuiper. "Omdat de boeren in de winter het land op willen. Maar het water dat je 's winters wegpompt heb je 's zomers niet meer. Het water in het land verdampt en oxydeert. Het land wordt daardoor veel droger."
Daarom moeten we vaker kiezen waar we water nodig hebben, zegt Kuiper, die samen met zijn ingenieursbureau onderzoek doet naar vraagstukken op het gebied van water, infrastructuur, klimaat, bouw en duurzaamheid en elk jaar een droogtemonitor uitgeeft. "Veel water wordt nu gebruikt als drinkwater, voor de landbouw en voor de industrie. We moeten daarmee zuiniger omgaan. Ook zullen we minder water moeten afvoeren en meer water moeten vasthouden in gezonde bodems. Het ondergrondse water communiceert met elkaar. Uiteindelijk putten we allemaal uit dezelfde voorraad, die steeds kleiner wordt."
Groen
Een deel van ons water is opgeslagen in het IJsselmeer, maar die opslag is niet onuitputtelijk, zegt hij. "Via een verdringingsreeks wordt dat water zorgvuldig verdeeld over de gebieden die het meeste nodig hebben, waarbij onvermijdelijke keuzes worden gemaakt. Grondwater en bodemdaling in bebouwde gebieden zou daar een groter belang in moeten krijgen."
Water langer vasthouden is ook een noodzakelijke oplossing. "Een groen landschap bevordert dat. Zo weinig mogelijk steen en asfalt. Groen en een open bodem houden water beter vast, waardoor dorpen en steden beter bestand zijn tegen droogte en ook hitte wordt verminderd."
