In de zorg worden de gevolgen van het personeelstekort steeds zichtbaarder. Zo kondigde het enige ziekenhuis in Zoetermeer aan de spoedeisendehulp-afdeling de komende maanden drie dagen per week te sluiten. En in Sneek sluiten ze één van de vier operatiekamers.
Ook ambulancediensten en huisartsen kampen met een steeds hogere werkdruk, mede doordat patiënten vaker en sneller bellen. Minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers (D66) hoopt daar nu de oplossing voor te hebben: in alle regio's een coördinatiecentrum met één telefoonnummer waar medewerkers bepalen welke patiënt welke zorg krijgt. Dit moet de personeelsdruk verlichten, maar niet iedereen in de zorg is enthousiast over het plan.
Te vaak bellen voor te kleine problemen
Huisartsenposten trekken al langer aan de bel dat ze alle zorgvragen niet meer aankunnen. "Steeds meer mensen bellen in de avond- nacht- en weekenduren voor kleine problemen, terwijl ze prima kunnen wachten op de volgende dag", zegt Dyonne Broers, bestuurder van de vier huisartsenposten in Rotterdam en Rijnmond.
"Ik denk dat mensen gewend raken aan de 24-uursmaatschappij, waar steeds meer altijd beschikbaar is. Je kunt heel laat naar bijvoorbeeld de supermarkt, dus waarom niet de huisarts?"
Als gevolg hangen mensen vaak urenlang in de wachtrij. Regelmatig bellen mensen dan maar het alarmnummer, ziet de Rotterdamse ambulancedirecteur Arie Wijten. "We horen verhalen van mensen die een halfuur in de wacht staan en dan besluiten 112 te bellen. Daar wordt in ieder geval wel opgenomen, denken ze dan."
Mensen bellen dit jaar veel vaker dan vorig jaar 112 voor een ambulance:
En dat is niet de bedoeling, zegt Wijten, want bij twijfel wordt wel gereden. "Het aantal ambulanceritten in Rotterdam is inmiddels met 15 procent gestegen, maar we hebben niet ineens 15 procent meer personeel."
Landelijk rukten ambulancediensten in het eerste kwart van dit jaar tot wel 18 procent vaker uit dan vorig jaar. Ook voor problemen die niet acuut zijn.
Eén centrum voor alle zorgvragen
Om dit soort situaties te voorkomen, wil minister Kuipers in alle zorgregio's een Zorg Coördinatie Centrum (ZCC). Dat centrum bepaalt bij acute zorgvragen hoe en waar elke patiënt wordt geholpen, op basis van beschikbare plekken in de regio. Kuipers kondigde zijn plan in februari dit jaar aan en startte direct met een landelijke pilot. Ook Rotterdam doet daaraan mee.
Als een patiënt naar zo'n ZCC belt, bepalen medewerkers eerst welke zorg nodig is. Vervolgens kijken ze of er plekken vrij zijn in bijvoorbeeld een ziekenhuis, psychiatrisch centrum of verpleeghuis. Dat moet voorkomen dat een ambulance uitrukt als de huisarts ook kan helpen, of dat de huisarts langskomt terwijl de wijkverpleegkundige ook kan.
Dit gebeurde er in het ZCC toen een vrouw belde wier man was gevallen en niet meer op kon staan:
Tijdens de pilot kwam één dag per week een deel van de telefoontjes van patiënten die 112 of de huisartsenspoedzorg belden, terecht bij het ZCC. De proef wordt nog beoordeeld. Als dat positief uitpakt, dan is het plan om de nieuwe coördinatiecentra per 1 juli 2023 in te voeren. Ook wil Kuipers dan een nieuw landelijk telefoonnummer voor de centra.
'Dit lost krapte niet op'
Broers ziet zowel voor- als nadelen bij de pilot. "Samenwerking is de sleutel in de zorg. Het zorgt ervoor dat de patiënt sneller op de goede plek komt. Met een coördinatiecentrum is de lijn tussen spoedeisende hulp en huisarts korter."
Maar tegelijkertijd blijkt het moeilijk om genoeg mensen te vinden voor de meldkamer. "Ook het coördinatiecentrum moet bemand worden. Maar met dit plan los je een personeelstekort niet op."
Wijten ziet het ZCC als een klein deel van de oplossing. "We zullen aan alle knopjes moeten draaien die we kunnen verzinnen, zorgcoördinatie is er één. Een publiekscampagne over 112 en het echt aantrekkelijker maken om bij de ambulancediensten te komen werken zijn andere."
"Nu krijgen we de roosters nog wel vol. Maar als de drukte zo aanhoudt en er, bijvoorbeeld, een nieuwe coronagolf komt, weet ik niet of er nog veel meer rek in het systeem zit."
