Vaccinaties apenpokken begonnen, 32.000 mensen uitgenodigd
In Amsterdam en Den Haag is vandaag een begin gemaakt met het vaccineren tegen apenpokken. De eerste uitnodigingen voor de prik werden afgelopen donderdag verstuurd. Zo'n 32.000 mensen kunnen terecht voor een preventieve inenting.
Gevaccineerd worden de zogenoemde hoogrisicogroepen. Het gaat om mensen die geregistreerd staan als gebruiker van de hiv-preventiepil PrEP. Ook mensen met hiv worden uitgenodigd voor een prik. Tot slot zijn onder de 32.000 ook mensen die bij soa-klinieken bekend zijn en het afgelopen half jaar een seksueel overdraagbare aandoening hebben opgelopen of hiervoor zijn gewaarschuwd.
Zij krijgen twee prikken, waar minimaal vier weken tijd tussen moet zitten. Voor wie een oude pokkenvaccinatie heeft gehad, is één vaccinatie soms voldoende. "Dit zijn de groepen van wie wij denken dat ze er het meest baat bij hebben", zegt Henry de Vries, hoogleraar huidinfecties en betrokken bij het vaccinatieteam van de GGD in Amsterdam. "Mensen die PrEP gebruiken, hebben vaak meer partners, en daardoor meer kans het virus op te lopen", licht de hoogleraar toe. Hij gaat uit van een hoge vaccinatiebereidheid: "Uit studies blijkt dat die boven de 90 procent is."
Casper Potgieter komt uit Zuid-Afrika, maar woont en werkt in Amsterdam. Een paar weken geleden kreeg hij uitslag en een test wees uit dat hij het apenpokkenvirus had:
Het virus kan worden overgedragen door intensief lichamelijk contact. In Europa wordt het nu vooral gevonden bij mannen die seks hebben met mannen en veelal wisselende partners hebben. Toch kunnen ook andere groepen het virus oplopen, benadrukte minister Kuipers (Volksgezondheid) eerder.
Sinds zaterdag spreekt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) van een internationaal gevaar voor de volksgezondheid, omdat het virus in 70 landen is vastgesteld. Het gaat om het hoogste waarschuwingsniveau van de VN-organisatie. "Het is een signaal aan alle lidstaten om over te gaan tot actie", zegt hoogleraar De Vries in het NOS Radio 1 Journaal. "Verder is het ook een oproep aan andere landen om na te gaan of het virus ook daar rondwaart". Hetzelfde waarschuwingsniveau geldt overigens ook voor polio en covid.
In Nederland is het aantal besmettingen inmiddels opgelopen tot 712, blijkt uit de recentste cijfers. Vorige week kwamen er 163 nieuwe gevallen aan het licht, de snelste toename sinds het virus in april in Nederland opdook. Twee derde van de gevallen is in Amsterdam vastgesteld, zegt De Vries.
Volgens het RIVM verloopt de meerderheid van die infecties mild, maar het virus kan mensen wel degelijk erg ziek maken. Symptomen variëren van pijnlijke uitslag tot hevige hoofdpijn en koorts.
Dat er in eerste instantie 'maar' 32.000 mensen worden gevaccineerd, heeft te maken met de hoeveelheid beschikbare vaccins. In Nederland zijn dat er 70.000, maar ter preventie zijn twee prikken per persoon nodig. Daarnaast gaan er ook 10.000 vaccins naar het buitenland, omdat daar weinig of soms zelfs geen vaccins beschikbaar zijn.
Volgens de WHO volstaat in principe het standaard pokkenvaccin, Imvanex, waarvan door de uitroeiing van pokken wereldwijd al een beperkte voorraad beschikbaar was. Omdat het apenpokkenvirus lijkt op de 'gewone' pokken, wordt verwacht dat Imvanex ook bij monkeypox effectief is.
Sinds 2013 mag Imvanex in de EU worden gebruikt voor vaccinatie tegen mensenpokken. Sinds vorige week adviseert het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) officieel om Imvanex ook in te zetten voor preventie van apenpokken. In de Verenigde Staten en Canada heeft het die goedkeuring al sinds 2019.
Niet meteen beschermd
"Je moet twee prikken geven om het maximale effect te krijgen", zegt hoogleraar De Vries. Daarna duurt het volgens hem nog een aantal weken voordat het vaccin daadwerkelijk beschermt. "Het immuunsysteem moet erop reageren, dan pas ben je beschermd." Wie het vaccin krijgt, moet volgens De Vries rekening houden met een periode van vijf tot zes weken tot aan de bescherming.
Volgens het RIVM is het nog niet duidelijk of het vaccin alle klachten van apenpokken kan voorkomen. "Het is mogelijk dat bij sommige mensen toch nog een milde vorm van de ziekte ontstaat en dat zij het virus ondanks vaccinatie kunnen doorgeven", meldt de instantie op de website.
De bijwerkingen zullen bij de meeste mensen mild zijn, zegt De Vries. "Dit is een derdegeneratievaccin, het is qua bijwerkingen absoluut niet vergelijkbaar met het vaccin dat tot 1974 werd gegeven tegen de pokken."
