'Agro-industrie moet miljarden meebetalen aan stikstofcrisis'

Bij al het boerenprotest tegen de stikstofplannen van het kabinet staan de boeren niet alleen: ze krijgen steun van verschillende bedrijven in de agrarische sector. Die hebben belang bij een zo groot mogelijke landbouwsector in Nederland. En hun lobby-invloed is groot.

Deze miljardenindustrie zal moeten meebetalen aan de stikstofcrisis, zegt een meerderheid van de Tweede Kamer in een onlangs aangenomen motie. Als het aan PvdA-Kamerlid Joris Thijssen ligt, gaat de agro-industrie zelfs fors bijdragen. "Ik denk dan aan miljarden die de industrie moet vrijmaken. Ze hebben ook miljarden verdiend aan een sector waar ze al lang van weten dat het zo niet verder kan."

Boeren doe je niet alleen, dat doe je samen met de agro-industrie. Die ziet er zo uit:

Eén van de invloedrijke spelers in de agro-industrie is de Rabobank, de grootste financier van de landbouwsector. In 2021 groeide de Food & Agri-portefeuille van deze bank verder, staat in het jaarverslag van de bank. Er is voor 35,7 miljard euro aan (netto) leningen verstrekt aan de Nederlandse landbouw- en voedselsector.

Kamerlid Thijssen wil dat de Rabobank een deel van de leningen aan boeren die met hun bedrijf moeten stoppen, afschrijft. "Ik verzet mij er tegen dat een groot deel van het geld van de belastingbetaler uit het stikstoffonds naar de Rabobank vloeit. Ze zijn de financiers van het huidige productieregime en zullen dus moeten meebetalen."

Het kabinet trekt 24,3 miljard euro uit voor maatregelen die de stikstofuitstoot drastisch moeten terugdringen. Het landelijke doel is een vermindering van 50 procent stikstofuitstoot in 2030.

Vier weken geleden publiceerde minister Christianne van der Wal een omstreden kaart. Daar is op te zien dat in gebieden die bij kwetsbare natuur liggen - de Natura 2000-gebieden - een stikstofreductie tussen de 70 en 95 procent moet plaatsvinden. De provincies moeten nu invulling gaan geven aan deze doelen van het kabinet.

Op onderstaande kaart zie je per gebied hoeveel de stikstofuitstoot van het kabinet omlaag moet. De originele kaart op hoge resolutie vind je hier.

Een andere grote speler in de agro-industrie is diervoerfabrikant Agrifirm. Het bedrijf zegt al voldoende mee te betalen aan de transitie. "Agrifirm is een coöperatie met tienduizend boerenleden. Wij betalen de winst die we maken uit aan de boeren. Dus als er nou één bedrijf is dat al volledig meebetaalt aan oplossingen, is het Agrifirm wel", zegt de CEO Dick Hordijk.

Toch steunt Agrifirm, net als andere diervoerbedrijven, het boerenprotest. Hordijk trekt wel een duidelijke lijn: "Ik begrijp de onderliggende emotie. Maar er zijn grenzen. Alles wat met intimidatie en geweldpleging te maken heeft, veroordeel ik."

Maar vooral de zorgen om de omzet en de winstgevendheid van het bedrijf, zijn voor Agrifirm reden om het protest te steunen. Zoals in Stroe twee weken geleden. Het bedrijf stond met een grote tankwagen op het terrein en ondersteunde de manifestatie financieel.

Strategieën

De lobby van de agro-industrie is zeer invloedrijk, in Den Haag én in Brussel, zegt Jeroen Candel, bestuurskundige aan de Wageningen Universiteit. "Er zijn partijen die de stikstofdoelen omarmen, maar er zijn ook bedrijven die de transitie willen vertragen. Omdat ze vooral verdienen aan het huidige systeem."

Die lobby heeft ook invloed op het publieke debat. Candel: "Een recente studie laat zien dat de agro-industrie strategieën gebruikt die we kennen van de tabaksindustrie: ze brengen zoveel mogelijk desinformatie om twijfel te zaaien. Dat zien we nu in het Nederlandse landbouwdebat gebeuren." Het gaat dan met name om twijfel zaaien of het wetenschappelijk onderzoek naar schadelijke effecten niet onderschrijven.

Agrifirm, dat weliswaar grote zorgen heeft over de uitvoerbaarheid, stelt de stikstofdoelen niet ter discussie. De veevoerfabrikant vindt dat de hele industrie, samen met de consument, verantwoordelijk is om de doelen te halen.

Hordijk: "Er is lang geleden op Europees niveau besloten dat we stikstof moeten verlagen. Er zijn sindsdien stappen gezet en nu concluderen we dat het sneller moet. We moeten met de hele agrarische sector al onze denkkracht inzetten: hoe kunnen we versnellen en wat is daarvoor nodig?"

Het ministerie van Landbouw laat weten dat het de motie, die is aangenomen door een meerderheid in de Tweede Kamer, wil uitvoeren. Bij de uitwerking van de gebiedsgerichte aanpak wordt gekeken hoe de agro-industrie kan bijdragen. Met de Rabobank lopen al gesprekken.