320.000 gezonde levensjaren verloren door uitgestelde operaties in coronatijd
Door het uitstellen van geplande operaties in de 'coronajaren' 2020 en 2021 zijn in totaal minimaal 320.000 gezonde levensjaren verloren gegaan. Het RIVM heeft dat berekend.
De kans is klein dat dit gezondheidsverlies nog kan worden gerepareerd, stelt het instituut. Volgens het RIVM toont het onderzoek aan dat in een crisis ook de reguliere zorg zoveel mogelijk moet doorgaan. "Dit geeft wel aan wat de impact en het gevolg is van het uitstellen van met name de operatieve zorg in de afgelopen twee jaar vanwege corona", zegt minister Kuipers van Volksgezondheid.
In het onderzoek zijn alleen 'planbare operaties' bekeken zoals staaroperaties en ingrepen aan heupen en knieën. Die gingen in 2020 en 2021 vaak niet door omdat ziekenhuizen ruimte nodig hadden om coronapatiënten op te vangen. Niet meegenomen zijn zaken als psychische schade door de lockdowns of het mogelijk missen van vroege diagnose bij ziektes.
305.000 operaties minder
In totaal hadden in de twee jaren ongeveer 1,8 miljoen planbare ingrepen moeten worden uitgevoerd, maar dat waren er vanwege de pandemie 305.000 minder. Volgens het RIVM komt dat neer op 320.000 gezonde levensjaren.
Het onderzoek van het RIVM is een modelmatige schatting van de schade, de pijn en het ongemak die mensen hebben ervaren omdat hun ingreep werd uitgesteld. Daardoor hadden ze langere tijd een veel minder gezond en prettig leven dan ze hadden gehad als de operatie eerder was gedaan.
Minister Kuipers heeft verschillende ideeën om te voorkomen dat er opnieuw veel zorg moet worden uitgesteld bij een nieuwe corona-uitbraak. Hij wil dat zoveel mogelijk mensen hun herhaalprik halen, om te voorkomen dat ze ernstig ziek worden of ziekenhuishulp nodig hebben. Daarnaast moeten ziekenhuizen beter samenwerken door patiënten onderling te verdelen. Volgens Kuipers kunnen niet alleen mensen met corona worden verplaatst, maar ook patiënten die andere zorg nodig hebben.
Ook wil hij de capaciteit van ziekenhuiszorg groter maken, bijvoorbeeld door coronapatiënten thuis aan het zuurstof te leggen in plaats van in het ziekenhuis.
Pijn
De 73-jarige Gini van den Munckhof weet als geen ander wat wachten op een operatie doet met je leven. Haar beide heupen waren eind 2020 al aan vervanging toe, maar vanwege corona werden haar ingrepen meerdere malen uitgesteld. Op de eerste moest ze ruim een half jaar wachten. De tweede is na ruim een jaar nog steeds niet vervangen.
Daardoor zit ze al ruim een jaar vrijwel alleen nog maar binnen. Met een altijd aanwezige snerpende zenuwpijn op de achtergrond, die vrijwel alle activiteiten onmogelijk maakt. "Het begon met een steek in mijn bil, maar nu heb ik ook pijn in de lies. 's Nachts gaat het tintelen en dan moet ik het elke paar uur masseren om überhaupt wat te kunnen slapen."
Van den Munckhof weet uit ervaring dat de enorme pijn die ze nu heeft te voorkomen is. "Een nieuwe heup maakt echt een wereld van verschil. Dan is opeens de pijn weg." Het vele stilzitten heeft nog een ander vervelend bijeffect gekregen: ze kwam veel kilo's aan. "Ik heb in die twee jaar een totaal ander figuur gekregen. Dat doet ook iets met je zelfbeeld."
Inhaalzorg
Het verhaal staat symbool voor een grote groep verborgen leed van mensen die lang moesten wachten op een ingreep. Leed dat nog niet voorbij is aangezien er landelijk nog ruim 100.000 operaties uit de coronatijd ingehaald moeten worden.
De vraag is alleen hoe en wanneer die uitgestelde operaties ingehaald gaan worden in een tijd waarin het zorgpersoneel schaars is, het ziekteverzuim nog altijd torenhoog is en de zomervakantie net begonnen is. Voorlopig blijven daardoor veel wachtlijsten voor operaties juist oplopen, Van inhalen is dus nog nauwelijks sprake, nog afgezien van een eventuele volgende coronagolf met veel nieuwe ziekenhuisopnames.
Het RIVM adviseert minister Kuipers van Volksgezondheid daarom om te kijken hoe je kan voorkomen dat bij een volgende coronacrises opnieuw operaties moeten worden uitgesteld. Er zouden bijvoorbeeld nu al afspraken gemaakt kunnen worden met privéklinieken in Nederland of met buitenlandse ziekenhuizen om operaties over te nemen.
Duitse ziekenhuizen
Ziekenhuizen in Duitsland gaven vorige maand tegen de NOS al aan dat ze klaarstaan om operaties over te nemen. Dat ging overigens ook over de operaties die nu nog ingehaald moeten worden. Kuipers ziet dat als een gunstig teken, maar zegt er meteen bij dat "het echt wel implicaties heeft" voor iemand die bijvoorbeeld in de Randstad woont. "Voor henzelf, voor de familie. In termen van tijdelijk een verblijf zoeken en de reisafstand."
Voor Gini van den Munckhof is het wachten overigens spoedig voorbij, zo lijkt het. "De 19de gaat het gebeuren en dan hoop ik zo de 29ste weer rond te springen", zegt ze vol levenslust. "Ik kan niet wachten."
