'Buitenlandse ziekenhuizen hard nodig bij wegwerken inhaalzorg en wachtlijsten'
De eerste reacties vanuit de Nederlandse zorgwereld op het idee, om patiënten die al erg lang op de wachtlijst staan in buurlanden te opereren, zijn voorzichtig positief tot enthousiast.
"Ik zou het liefst in mijn eigen ziekenhuis worden geopereerd", zegt hartpatiënt Hilda Pleysier. "Maar als het over de grens maanden eerder kan, dan is dat op z'n minst het overwegen waard. De tijd tikt door."
Want Pleysier (58) heeft ook reuma en ze heeft steeds meer pijn. De medicatie is niet het probleem, die werkt prima. Maar die mag ze niet gebruiken omdat ze op de wachtlijst staat om aan haar hart geopereerd te worden.
Ze stopte met de medicijnen in augustus 2021 en verwachtte in februari geopereerd te worden. Toen werd het maart, daarna april. Inmiddels is totaal onduidelijk wanneer de ingreep plaatsvindt.
Intussen lijdt ze dus steeds meer pijn, en verdwijnt haar energie door haar lekkende hartklep. Haar beroep als pastoraal werker heeft ze opgegeven. "Ik wil niet klagerig overkomen, maar ik voel me steeds meer beperkt. En de voortdurende onzekerheid over wanneer de operatie door kan gaan, dat doet wel wat met me."
Wachtlijsten worden nog langer
Veel patiënten blijven voorlopig in onzekerheid. Volgens de laatste cijfers van de Nederlandse Zorgautoriteit (de zorgtoezichthouder) moeten zeker 100.000 tot 120.000 patiënten op hun ingreep wachten. Dat aantal komt bovenop het aantal wachtenden dat er al was voor de pandemie. En voor sommige aandoeningen, zoals een lekkende hartklep, zal die wachtlijst alleen maar langer worden.
"We hebben op landelijk niveau immers nog steeds een lagere operatiecapaciteit dan voor de pandemie", zegt Jerry Braun, hartchirurg in Leiden. "Dat capaciteitsprobleem komt vooral door een tekort aan operatieassistenten en anesthesiemedewerkers. We komen maar niet toe aan de inhaalzorg."
Onorthodoxe maatregelen zijn nodig om de wachtlijsten weg te werken, aldus Braun. Uiteraard voor de gezondheid van patiënten. Maar ook voor het zorgpersoneel dat na twee jaar corona maar geen adempauze krijgt. Als de reguliere zorg komende herfst weer wordt uitgesteld vanwege corona, wordt de inhaalzorg vanwege de omvang haast onoplosbaar.
'Overheid neem verantwoordelijkheid'
Het voorstel van Alex Friedrich van het academische ziekenhuis in Münster, om inhaalzorg op grote schaal in Duitse ziekenhuizen weg te werken vindt Braun een uitstekend idee. "Meteen doen als het kan en de regering moet daar open voor staan."
Volgens Friedrich kan dit plan alleen een succes worden als de Nederlandse overheid een akkoord sluit met de verantwoordelijke Duitse overheid. "We kunnen alleen een jaarplanning maken als wij gegarandeerd een x-aantal Nederlandse patiënten mogen helpen. Als je het last minute probeert liggen de bedden al vol met Duitse patiënten."
Structurele zorg over de grens is niet totaal nieuw. Zware hartpatiënten uit Limburg gaan niet naar Nederlandse hartcentra maar naar hartspecialisten in Leuven of Aken die dichterbij zijn. Zorgverzekeraars en ziekenhuizen regelen dat onderling.
Braun: "Maar dat is zorg op kleine schaal. De inhaalzorg is zo overstijgend. Daarvoor heb je een sturende overheid nodig die verantwoordelijkheid neemt.''
'Haken en ogen'
Toezichthouder NZa is er niet op tegen. "Het is belangrijk dat alle beschikbare zorgcapaciteit zo goed mogelijk wordt benut. En als er mensen over de grens geholpen kunnen worden dan is dat ook goed", aldus woordvoerder Tsui Ying Leung.
Brancheorganisatie Zorgverzekeraars Nederland reageert voorzichtig. "Er zitten wel haken en ogen aan", zegt woordvoerder Rik van Druten. "Als het duurder is dan in Nederland zouden patiënten op kunnen draaien voor het verschil. Dus overleg eerst met je verzekeraar over de vergoeding."
Patiëntenorganisaties wachten ongeduldig op oplossingen voor de wachtlijsten maar hebben ook vragen. "Hoe is de nazorg in het buitenland geregeld? En wat als familie je wil bezoeken?'' verwoordt Anke Vervoord, directeur van Harteraad, de zorgen van patiëntenverenigingen waarmee de NOS heeft gesproken.
Jan Willem Louwerens, voorzitter van de Nederlandse Orthopaedische Vereniging, is kritisch. Hij vindt het onwenselijk dat strenge budgetafspraken Nederlandse artsen beperken terwijl buitenlandse ziekenhuizen wel betaald zouden worden voor inhaalzorg.
"Nederlandse ziekenhuizen met een kortere wachtlijst moeten binnen Nederland patiënten overnemen voordat naar het buitenland wordt gekeken'', zegt Louwerens. "Daarnaast moeten wij in Nederland terecht aan ontzettend veel eisen voldoen: transparantie, passende zorg, alleen geclassificeerde protheses gebruiken, enzovoorts. En die nuttige regels gaan opeens niet gelden als onze patiënten in het buitenland geholpen kunnen worden?''
Leasen van operatiekamer
"Het is niet de bedoeling dat Duitse ziekenhuizen Nederlandse artsen gaan passeren'', reageert Friedrich. "Het moet een samenwerking zijn tussen zorgprofessionals aan beide kanten van de grens."
De Nederlandse artsen blijven bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de diagnose en het voortraject. Een deel van de operaties en eventuele IC-opname zouden in Duitsland kunnen gebeuren. De nazorg weer in Nederland als dat mogelijk is, anders in Duitsland.
"Je schept een Nederlands-Duits zorgpad. Binnen dat pad lease je als Nederland in feite een operatiekamer, ondersteunend personeel en eventueel een IC. De betrokkenen krijgen betaald voor wat ze doen, er is dus geen verdubbeling van de kosten."
Dergelijke voorwaarden moeten vooraf geregeld worden in een akkoord tussen Nederland en Duitsland, benadrukt Friedrich. "Met dat kader zullen zorgprofessionals elkaar makkelijker vinden." '
'Nederland voldoet niet aan zorgplicht'
Hoogleraar gezondheidseconomie Jochen Mierau meent dat Nederland niet ontkomt aan internationale samenwerking. "De wachtlijsten zijn nu zo lang dat we in Nederland niet aan de zorgplicht kunnen voldoen."
Hij is het deels eens met chirurg Louwerens dat Nederland zelf meer kan doen. "Ziekenhuizen moeten elkaar minder als concurrent zien en patiënten doorverwijzen als de wachttijd elders korter is."
Maar zelfs als de wachtlijsten al zouden worden weggewerkt, dan nog zullen lange wachtlijsten in Nederland op den duur de norm worden, aldus Mierau. "Het aantal mensen dat in de zorg werkt neemt af. Door de vergrijzing neemt het aantal patiënten toe. Dat is een Europees probleem dat je moet oplossen door de krachten te bundelen."
