Litouwers en Polen rond 'Suwalki Gap' vrezen Russische vergelding treinblokkade
Litouwen kan een stevige vergelding verwachten voor het tegenhouden van sommige Russische goederentreinen naar de Russische exclave Kaliningrad. Dat zweert het Kremlin, hoewel het in het midden wordt gelaten waar de vergelding uit zal bestaan. "De reactie zal in ieder geval niet alleen diplomatiek zijn", dreigt een Kremlinwoordvoerder.
Rusland mag niet via de Europese Unie (en dus Litouwen) goederen vervoeren die op de EU-sanctielijst staan, zoals staal, beton en alcohol. Hoewel het een EU-brede sanctie betreft, richt Rusland de pijlen alleen op Litouwen. Ondanks kalmerende woorden van de Litouwse regering en inlichtingendiensten ("er is op dit moment geen directe militaire dreiging"), leiden de Russische dreigementen tot grote zorgen bij de lokale bevolking.
Met name rond de Suwalki Gap zijn Litouwers alert. Deze smalle landverbinding tussen de EU- en NAVO-lidstaten Polen en Litouwen wordt al jaren gezien als het meest kwetsbare punt van het NAVO-grondgebied.
Er zit hier slechts 70 kilometer tussen Kaliningrad en Poetin-bondgenoot Belarus:
Als Rusland deze landstrook zou bezetten, worden Estland, Letland en Litouwen afgesloten van de andere NAVO-landen. Onderzoekers concludeerden eerder dat het dan onmogelijk wordt om versterkingen aan te voeren, ook niet via zee, waardoor de Russische strijdkrachten relatief eenvoudig de Baltische staten kunnen bezetten.
Dat klinkt wellicht onrealistisch, omdat Rusland daarmee in oorlog raakt met de gehele NAVO. Toch is het scenario niet uit te sluiten, zegt de Litouwse defensiespecialist Egidijus Papeckys. "Rusland heeft alle capaciteit nodig in Oekraïne, maar sinds de invasie in Oekraïne houden we alles voor mogelijk."
Economische sancties amper mogelijk
Een militaire actie kan op allerlei manieren gebeuren, benadrukt de defensiedeskundige. "Dus ook op zee of in de lucht." Daarbij verwijst hij naar Estland, waar dinsdag een Russische legerhelikopter zonder toestemming het luchtruim binnendrong.
Economische sancties tegen Litouwen zijn voor Rusland nauwelijks mogelijk, doordat de twee landen amper nog handel met elkaar drijven. Litouwen is het eerste Europese land dat onafhankelijk is van Russisch gas en ook de olie-import is volledig stopgezet.
Resteert de optie om Litouwen af te sluiten van het BRELL-elektriciteitsnetwerk, een overblijfsel uit de Sovjettijd waardoor de Baltische staten voor elektriciteit deels afhankelijk zijn van Rusland. "Zo'n sanctie kunnen we wel aan", vermoedt Papeckys.
Litouwen is op alle scenario's voorbereid, zegt Papeckys. Zelf leidt hij een lokale tak van de Litouwse Schuttersbond, een paramilitaire vrijwilligersorganisatie die deel uitmaakt van de Litouwse strijdkrachten. De circa 10.000 'schutters' vormen een aanvulling op het beroepsleger van het land. In de Tweede Wereldoorlog namen ze deel aan het verzet. Vorig jaar bewaakten ze nog de grens met Belarus, toen dictator Loekasjenko migranten als wapen de EU instuurde.
"Het zijn allemaal vrijwilligers die hun vrije tijd opgeven om het land te beschermen", omschrijft Papeckys. "Ze gaan liever tuinieren, maar dit werk is nodig." De belangstelling voor de Schuttersbond is de laatste weken enorm toegenomen. "Voorheen had mijn unit tien à twaalf nieuwe aanmeldingen in een maand, nu ruim honderd per maand."
Polen vragen naar bunkers
Ook aan Poolse zijde zijn de zorgen groot. "Het is niet dat we al loopgraven bouwen of onszelf bewapenen, maar mensen houden wel rekening met alle scenario's", zegt Daniel Domoradzki van de lokale burgerorganisatie Aktywne Mazury. Zijn indruk is dat steeds meer mensen zich bij de lokale schietverenigingen melden. "Een direct gevolg van Poetins agressie."
Domoradzki krijgt sinds de Russische invasie in Oekraïne veel vragen over de locatie van bunkers en schuilplaatsen in de regio, "maar die blijken er niet te zijn". Hij hoopt daarom dat de landelijke overheid maatregelen neemt om de bewoners van het grensgebied te beschermen in geval van oorlog.
Hij vertrouwt op de Poolse grenswacht en het Poolse leger. "Veel bewoners van de regio werken voor het leger, dus je begrijpt de zorgen. Als Rusland besluit ons aan te vallen, dan zullen de militaire bases hier het eerste doelwit zijn. Poetin zou gek zijn als hij het doet, maar je kunt niet voorspellen hoe deze gekke man zich zal gedragen."
