Stikstofbeleid in Nederland en Vlaanderen: ander beleid, zelfde boosheid
Stikstofmaatregelen met grote gevolgen voor boeren. Het is geen exclusief Nederlands fenomeen, ook in Vlaanderen speelt dit. Net als in Nederland lopen ook daar de emoties bij boeren hoog op.
Ook bij onze zuiderburen is de minister is de kop van jut en worden stikstofberekeningen niet geloofd. "Er is geen probleem, dat is er pas gekomen toen u op deze post kwam", dat zegt één van de honderden boeren die op een bijeenkomst in Merksplas is afgekomen tegen verantwoordelijk minister Zuhal Demir (N-VA).
Demir probeert uit alle macht begrip te kweken voor de maatregelen en ging zelf op tour om het gesprek aan te gaan met hevig geëmotioneerde boeren. "Landbouwers zijn boos, en ik kan dat plaatsen. Maar de manier waarop ze boosheid soms brengen..", de minister zag in Merksplas niet alleen mensen die in gesprek wilden, maar ook een tractor met een galg en haar naam erop.
In Vlaanderen kwam de overheid, net als in Nederland, in actie na een rechterlijke uitspraak. Tot die uitspraak in 2019 kregen boeren in Vlaanderen vaak de ruimte om uit te breiden. Ze voelen zich daarom bekocht en zijn boos.
Hetzelfde probleem, dezelfde emotie, maar niet volledig dezelfde aanpak. David De Pue, onderzoeker aan het Instituut voor Landbouw, Visserij- en Voedingsonderzoek in Merelbeke (B.) legt uit wat de verschillen zijn. "Een belangrijk verschil is dat Nederland werkt met gebiedsgerichte maatregelen. Er is een kaart. Hier werken we meer met generieke maatregelen."
Dat betekent in dit geval dat alle bedrijven hun uitstoot moeten verminderen. Veehouders moeten hun emissie met 15 procent terugbrengen. Kippen- en varkensboeren zelfs met 60 procent.
Toch wordt er in Vlaanderen ook wel degelijk gekeken welke boerenbedrijven in de buurt van een natuurgebied liggen. 41 bedrijven hebben te horen gekregen dat ze dicht moeten. Anders dan in Nederland is er geen intekenlijst voor een uitkoopregeling. In 2025 is het afgelopen voor deze bedrijven.
Voortvarend
Er zijn nog wat meer verschillen, zegt De Pue. De Vlaamse overheid richt zich puur op het beperken van de stikstofuitstoot, Ïn Nederland wordt breder gekeken, bijvoorbeeld ook naar grondwater- en bodemkwaliteit. "Je kan zeggen: Nederland is vooruitstrevender, maar het maakt de puzzel ook lastiger", zegt De Pue.
En een lastiger puzzel kost meer tijd. In Vlaanderen proberen ze vaart te maken. Deze herfst moet de wet, waartegen duizenden bezwaren zijn ingediend, al worden ingevoerd. In Nederland moeten provincies "aan de slag" om het Nationaal Programma Landelijk Gebied uit te voeren. Als ze niet voor 1 juli volgend jaar een plan hebben, grijpt de minister in.
Bij de invoering van de wet is overigens wel een overeenkomst met Nederland. Coalitiepartij CD&V is van oudsher een boerenpartij. Leden proberen om de maatregelen te stoppen (net als in Nederland de VVD-leden), maar vooralsnog zegt het CD&V de kern van het akkoord niet te willen aantasten.
Toch wordt er via de Boerenbond geprobeerd om invloed uit te oefenen. Bijvoorbeeld via oud volksvertegenwoordiger van de CD&V, Lode Ceyssens. Minister Demir sprak hem persoonlijk aan op het verspreiden van desinformatie en verwijt de boerenvertegenwoordiger olie op het vuur te gooien.
Geld
Tot slot ziet stikstofonderzoeker De Pue nog een verschil: geld. In Vlaanderen hebben ze 3,6 miljard euro beschikbaar gesteld om boeren eventueel uit te kopen. In Nederland zo'n 31 miljard. "Nederland is drie keer zo groot als Vlaanderen, maar dan nog is dit een substantieel verschil", zegt De Pue.
Wat dit zegt over het succes van het stikstofbeleid moet blijken. De Pue zegt dat er bij een deel van de boerenbedrijven in Vlaanderen een optie ligt voor vrijwillige uitkoop, zoals in Nederland. Maar dat verplicht sluiten mogelijk onontkoombaar is. "Als je bepaalde delen van Nederland ziet waar 70 procent uitstoot moet worden verminderd, dan wordt dat denk ik moeilijk zonder stopzettingen van bedrijven."
