Debat over medische ethiek terug in de Kamer, maar er is weinig haast

Er wordt vooralsnog geen grote haast gemaakt met medisch-ethische zaken die voorliggen in Den Haag. In zijn eerste debat over deze vaak heikele kwesties beloofde minister Kuipers van Volksgezondheid vooral veelvuldig dat hij in gesprek zal gaan, input gaat vragen en zich over zaken gaat buigen.

De Tweede Kamer, bewust van alle gevoeligheid, toonde op veel punten begrip. Het gaat immers om "belangrijke vraagstukken die in essentie over leven en dood gaan", zei SGP-leider Van der Staaij.

Een van die vraagstukken is het omgaan met embryo's. Een deel van de Kamer wil die kunnen kweken voor onderzoeksdoeleinden. Dat is nu verboden. VVD en D66 werken aan een voorstel om dat verbod op te heffen. Maar in het regeerakkoord is al afgesproken met de twee andere coalitiepartijen CDA en ChristenUnie dat het wetsvoorstel deze kabinetsperiode niet wordt behandeld.

Puntje bij paaltje

Het kwam D66-fractieleider Paternotte op kritiek te staan van de linkse oppositie, die zich ongeduldig toonde. "Het duurt te lang", zei Arib van de PvdA. "Puntje bij paaltje gebeurt er helemaal niks", voegde SP'er Hijink daaraan toe.

ChristenUnie-leider Segers legde nog maar eens uit waar de moeilijkheid ligt voor de christelijke zijde van de coalitie. "Ik vind het een heel instrumentele kijk op leven. Kweken, gebruiken voor onderzoek en dan weg. Dat is voor mij een brug te ver."

Schipperen

Ja, erkende Paternotte, in een coalitie met twee liberale partijen en twee christelijke is het schipperen met alles wat medisch-ethisch is. Hij benadrukte daarbij dat er wel een D66/VVD-voorstel wordt ingediend over embryoselectie bij ivf.

Dat voorstel in het kort: nu al kunnen embryo's voor plaatsing worden uitgeselecteerd als zeker is dat ze een erfelijke ziekte hebben. Maar dat moet ook kunnen bij embryo's die de ziekte niet hebben maar wel 'drager' zijn, vinden de twee liberale fracties. Dat moet voorkomen dat de ziekte wordt doorgegeven. "Een minimale verandering", recenseerde Hijink (SP) het wetsvoorstel.

Maar 'medisch ethisch' is niet alleen binnen de coalitie schipperen, veel partijen opereren vanwege de gevoeligheid voorzichtig. Dat kwam goed naar voren in het debat, waar nauwelijks een onvertogen woord viel. "De standpunten lopen uiteen", zei Segers. "Maar toch kunnen we deze gesprekken voeren op een respectvolle manier."

Intimidatie bij klinieken

Een onderwerp dat uitgebreid aan bod kwam, was abortus. Op dat vlak heeft de Tweede Kamer de laatste maanden stappen gezet: de verplichte bedenktermijn is gesneuveld en de abortuspil wordt makkelijker verkrijgbaar. Maar er is ook nog wat te wensen, vindt een deel van de Kamer.

Zo zouden vrouwen bij abortusklinieken beter beschermd moeten worden tegen intimidatie door anti-abortus-activisten, vinden VVD, SP, PvdA, GroenLinks en D66. Moet daarvoor geen landelijk beleid komen, vroegen die partijen zich af. Nu zijn gemeenten daarvoor verantwoordelijk en verschilt het beleid rond de zeventien klinieken in Nederland.

VVD'er Van Wijngaarden roemde de Arnhemse burgmeester Marcouch, die rond een kliniek een bufferzone van 500 meter heeft ingesteld voor demonstranten. "Als liberaal vind ik dat er gedemonstreerd mag worden, maar demonstraties moeten gericht zijn op het beleid, en niet op kwetsbare vrouwen."

Kuipers antwoordde dat er geen sprake is van structurele intimidatie. "Het gaat om casuïstiek." Dat is ook de reden dat gemeenten het zelf moeten weten, aldus de minister. Onder meer Van Wijngaarden nam daar geen genoegen mee, want "achter casuïstiek schuilen individuele trauma's". Kuipers beloofde uiteindelijk de situatie te monitoren en er na de zomer op terug te komen.

Waar de minister onder meer ook nog op beloofde terug te komen, waren: de evaluatie van de Donorwet, de regeling voor late zwangerschapsafbreking, palliatieve zorg, de wachtlijst bij het expertisecentrum voor euthanasie en ongelijkheid bij ivf-bekostiging voor homostellen.

Zorgvuldige weging

Erg veel onderwerpen op het bordje van Kuipers, erkende PvdA'er Arib, "en dit is pas het eerste debat van de minister hierover". Maar ze wees er ook op dat de verkiezingen een jaar geleden waren. "Dus we moeten wel een keer verder."

Dat leek Kuipers ook wel te beseffen, maar tegelijk temperde hij de verwachtingen over het tempo. "Medisch-ethische kwesties vragen om een zorgvuldige weging van waarden als autonomie, beschermwaardigheid van leven en wetenschappelijke vooruitgang", zei de minister. "En die weging is nooit af."