'Vonnis Amber Heard kan mond snoeren van toekomstige slachtoffers'

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

In de rechtszaak tussen Hollywoodsterren Amber Heard en Johnny Depp stonden de camera's elke dag aan. Miljoenen mensen volgden de zaak via een livestream en zagen gisteren hoe de uitspraak in het voordeel van Depp uitpakte. De zaak veranderde in een realitysoap, waarin er voor één onderwerp nog maar weinig plek overbleef: de ernst van het huiselijk geweld in de zaak.

De aandacht voor deze zaak heeft daarom meer negatieve dan positieve gevolgen gehad, zeggen slachtofferhulporganisaties en ervaringsdeskundigen.

"Alles in deze casus is extreem. Het gaat over extremiteiten in gedrag, over sterren, over miljoenen, daardoor sneeuwt het onderwerp geweld volledig onder", zegt Jolanda Vader van de Blijf Groep. "Voor gewone mensen - zoals jij en ik - doet dat niets goeds. Die gaan zich niet uitgenodigd voelen om hierover te praten."

Arosa Rotterdam vindt het kwalijk dat het geweld als een soap wordt gepresenteerd. "Dat doet de ernst van de problematiek geen goed", zegt Ellis Sintnicolaas.

MeToo-beweging

Tessel ten Zweege, schrijver van het boek Dat zou jij nooit toelaten, gebaseerd op haar eigen ervaringen met partnergeweld, is bang dat de zaak het einde betekent van de MeToo-beweging. "Politieoptreden schiet vaak tekort bij huiselijk geweld en is voor sommige slachtoffers (bijvoorbeeld ongedocumenteerden) geen optie. MeToo was een sterke belangrijke ontwikkeling omdat slachtoffers van (seksueel) geweld zich konden uitspreken in de media en niet afhankelijk waren van het strafrechtelijk systeem voor repercussies."

Tegen die achtergrond heeft Heard zich uitgesproken, maar Depp klaagde haar aan voor smaad en kreeg hier gelijk in, zegt Ten Zweege. "Het voelt alsof je zo weer de mond snoert van de mensen die eindelijk naar buiten durfden te treden. 'Spreek je maar niet uit, want je kan zo een aanklacht terugverwachten en dan sta jij uiteindelijk bekend als leugenaar'."

In de Verenigde Staten merken slachtofferhulporganisaties hier daadwerkelijk al iets van. Vicedirecteur Maureen Curtis van Safe Horizon zegt tegen The Rolling Stone dat honderden slachtoffers contact met haar hebben opgenomen om openbare verklaringen in te trekken of zich terug te trekken uit rechtszaken.

"Slachtoffers die dit zien, zullen alles wat ze hardop zeggen over wat er met hen is gebeurd, heroverwegen", aldus Curtis. "Het vonnis is nog een manier om slachtoffers het zwijgen op te leggen en de enige echte optie die ze hebben weg te nemen."

Ten Zweege benadrukt dat het onduidelijk is wat er achter gesloten deuren is gebeurd. "Het lijkt erop dat beide partijen gewelddadig waren, maar nu wordt Heard alleen gedemoniseerd. Dat is heel eng."

Op sociale media draaide aan het begin van de zaak de publieke opinie om: waar eerder Heard vooral gesteund werd, nam nu het overgrote deel van de gebruikers het voor Depp op. Ter voorbeeld: de hashtag #JusticeforJohnnyDepp werd op TikTok 19,4 miljard keer bekeken tegenover #JusticeforAmberHeard 72,8 miljoen keer. #AmberTurd daarentegen werd weer 4,1 miljard keer bekeken.

Zo werd de uitspraak gisteren bekendgemaakt:

Toch kan de rechtszaak ook positieve gevolgen hebben, zeggen Vader, Ten Zweege en Sintnicolaas. "De zaak laat in ieder geval zien dat geweld overal voor kan komen. Het is belangrijk dat zoveel mogelijk mensen dat weten", zegt Vader.

En er is aandacht voor het feit dat er ook geweld tegen mannen wordt gepleegd. "Het stereotype is dat de man dader is, terwijl mannen ook slachtoffer kunnen zijn"

Niet 100 procent dader, niet 100 procent slachtoffer

Deze rechtszaak maakt daarnaast ook nog een aantal andere zaken zichtbaar, zegt Sintnicolaas. "Huiselijk geweld beperkt zich niet tot lichamelijk geweld. En bij huiselijk geweld komt het voor dat er niet één 100 procent dader en 100 procent slachtoffer is."