Gaskraan Rusland niet helemaal dicht, enkele bedrijven blijven importeren

• Lisa Schallenberg

  redacteur Economie

• Charlotte Klein

  redacteur Economie

Dat Gazprom stopt met het leveren van gas aan Gasterra betekent niet dat de Russische gaskraan naar Nederland helemaal dichtgaat. Andere energiebedrijven nemen direct en indirect nog wel Russisch gas af, blijkt uit een inventarisatie van de NOS.

Gisteren maakte Gasterra, de grootste gashandelaar van Nederland, bekend dat Gazprom stopt met leveren, omdat Gasterra niet wil ingaan op de betalingseis van Gazprom om in roebels betaald te worden. Hoeveel gas er nu nog wel uit Rusland komt, is niet exact te zeggen, zegt onder meer het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK).

Langlopende contracten

Energiebedrijf Uniper koopt en verkoopt veel Russisch gas. In Duitsland is het zelfs de grootste importeur van gas uit Rusland. "We kunnen daar niet zomaar mee stoppen, omdat dan de leveringszekerheid in gevaar komt", zegt een woordvoerder. "We hebben langlopende contracten met Gazprom, die we niet zullen verlengen." Ook energieproducent RWE heeft nog een contract met Gazprom, tot in ieder geval eind volgend jaar.

Eneco heeft nog contracten met Wingas, een dochterbedrijf van Gazprom. Bij Essent wordt de inkoop van aardgas door hun Duitse moederbedrijf Eon geregeld. Het is volgens Essent onduidelijk hoeveel daarvan een Russische oorsprong heeft.

Eerder werd bekend dat ook Nederlandse gemeenten en waterschappen zich aan contracten met het Russische Gazprom moeten houden. Als het aan minister Jetten van EZK ligt, moeten die contracten voor 10 oktober worden beëindigd of afgewikkeld.

Hoe gaan we dat doen? En wordt dat dan de hele winter koud douchen? NOS op 3 legt het uit.

Uit het jaarverslag van Gasterra van 2021 (pdf) blijkt dat het vorig jaar 44 miljard kubieke meter gas inkocht, waarvan 10 miljard kuub uit Groningen kwam, 10 miljard kuub uit kleine velden en 24 miljard werd geïmporteerd en gekocht op de internationale markt.

Hoeveel daarvan Russisch was, kan het bedrijf niet zeggen. Wel is duidelijk dat Gasterra tussen nu en 1 oktober 2022 - de datum waarop het contract tussen Gasterra en Gazprom oorspronkelijk zou eindigen - twee miljard kuub misloopt van Gazprom. Het bedrijf zegt daarop geanticipeerd te hebben door dat gas ergens anders in te kopen.

Geen overzicht Russisch gas

Hoeveel gas we nu nog uit Rusland importeren, is niet duidelijk. Bedrijven sluiten die gascontracten, en dat is bedrijfsvertrouwelijke informatie, zegt een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Welke bedrijven contracten hebben met Gazprom en hoeveel ze afnemen weet het ministerie niet.

Onder meer op basis van gegevens van Europese netbeheerders schat het ministerie in dat Nederland jaarlijks in totaal zo'n 6 miljard m3 uit Rusland importeert. Maar hoeveel we exact importeerden uit Rusland is niet te zeggen, zegt een woordvoerder, en hoeveel we op dit moment nog importeren ook niet.

Op basis van de gasstromen door leidingen in Nederland is wel iets te zeggen over waar het gas vandaan komt. Zo blijkt uit cijfers van de Gasunie - verantwoordelijk voor het transport van aardgas in Nederland - dat in 2021 zo'n 33 miljard m3 gas uit Noorwegen, Rusland en overige landen ons land binnenstroomde. Een deel daarvan wordt gebruikt in Nederland, een ander deel stroomt weer door naar andere landen.

Maar de exacte herkomst van gas blijft moeilijk aan te geven. "Als het eenmaal in de leiding zit, is niet meer te zien uit welke markt het komt", zegt een woordvoerder van de Gasunie. Gas wordt namelijk verhandeld op de wereldmarkt, waardoor het meerdere keren van eigenaar kan veranderen voordat het bij de gebruiker terechtkomt. Wat de oorspronkelijke herkomst is, is dan niet te zeggen.

Zo schrijft ook energiebedrijf Greenchoice op zijn website: "Wij kopen al enige jaren geen gas van aan Rusland gelieerde partijen. (...) Ons zicht op de herkomst van het gas houdt op bij onze leveranciers. De kans bestaat, en het is aannemelijk, dat de oorsprong van een deel van het gas dat wij afnemen Russisch is. Voor gas is er niet een systeem - zoals er voor groene stroom bestaat - met certificaten van oorsprong."