Hoogleraren gesponsord door Zuidas-kantoren, zorgen over onafhankelijkheid
Bij de afdeling Belastingrecht van de Universiteit van Amsterdam leven intern zorgen over de onafhankelijkheid van wetenschappers. Hoogleraren van de universiteit zijn of werden gesponsord door Zuidas-kantoren of door een lobbyclub, zonder dat de universiteit hier transparant over was.
Meerdere medewerkers hebben zich hierover beklaagd, blijkt uit een opname van een bijeenkomst in handen van Nieuwsuur. Intern wijzen medewerkers ook op een voorkeursbehandeling, waarmee een aantal wetenschappers een hoogleraarsaanstelling zou hebben verkregen zonder dat een uitgebreide aanstellingsprocedure is gevolgd.
De universiteit heeft een externe commissie ingeschakeld die mogelijke beïnvloeding door externe financiers laat onderzoeken.
Kritiek
Journalisten van Follow the Money onthulden eind vorig jaar op basis van vrijgegeven documenten dat wetenschappers van de afdeling Belastingrecht in hun onderzoeken werden gesponsord door accountants- en advocatenkantoren.
Na die publicatie heeft de vandaag afgetreden vakgroepvoorzitter en hoogleraar Hein Vermeulen zijn collega's digitaal bij elkaar geroepen om over de materie te praten. In de bijeenkomst uitten meerdere collega's kritiek op het gebrek aan transparantie over externe financiering. Van de digitale bijeenkomst zijn opnames gemaakt waar Nieuwsuur de hand op wist te leggen.
"Zolang ik bij de Universiteit van Amsterdam werk, bevreemdt het mij", zegt een van de medewerkers over de externe financieringen. "Ik zie ook dat we eigenlijk met de vinger moeten wijzen naar de overheid, die de universiteiten zo onderfinanciert dat dit soort dingen ontstaat. Dat we afhankelijk zijn van het bedrijfsleven, waarvan ik ook denk: dit staat de onafhankelijke wetenschap in de weg."
Een andere collega heeft het over wetenschap op bestelling. "Je kan het hoogleraarschap commercieel inzetten. In de middeleeuwen kocht je ambten, nu koop je een leerstoel." De frustratie bij sommigen zit hoog. "Ik herken dit 'wiens brood men eet'. Kunnen er niet harde afspraken worden gemaakt (over externe financiering, red.)?"
Vakgroepvoorzitter Vermeulen wordt in de bijeenkomst kritisch ondervraagd door zijn medewerkers. "Er zijn leerstoelen die worden gesponsord en niet openbaar worden gemaakt. Daar moet je transparant over zijn. Waarom gebeurt dat niet?", vraagt een van hen aan Vermeulen. Hij heeft er geen antwoord op. "Dat is zeker een leermoment geweest", stelt hij.
Wantrouwen
Een van de medewerkers vertelt: "Iedereen voelt aan dat het zo werkt: je kunt tot op zekere hoogte best iets objectief uitzoeken, maar als onderaan de streep iets uitkomt wat nadelig is voor je sponsor dan voelt iedereen aan dat je die kant niet op gaat. Met wetenschap heeft het niks te maken."
In de bijeenkomst ontspint zich een felle discussie wanneer het wantrouwen richting collega's wordt veroordeeld. "Ik vind wel dat er een erg negatieve grondhouding ontstaat door een aantal. Je moet ervan uitgaan dat degenen die dit doen integer zijn", stelt een van de aanwezigen. "Het is algemeen bekend. Alle grote kantoren sponsoren. Dit is al tig jaar zo, dit is echt niet nieuw."
Vakgroepvoorzitter Hein Vermeulen stelt in de bijeenkomst dat decaan Andre Nollkaemper een target heeft opgelegd waarmee wetenschappers hun onderzoeken extern laten financieren. "Ik ben het met je eens: als er voldoende geld was, was dit probleem er niet", stelt hij tegenover zijn medewerkers.
Extern onderzoek
Vermeulen laat na vragen van Nieuwsuur weten dat hij geen aanwijzing heeft dat wetenschappers ongemak voelen over de conclusies die zij schrijven bij extern gefinancierde onderzoeken.
In een reactie op vragen ontkent decaan Nollkaemper een target voor externe financiering. "Er was en is geen sprake van een quotum voor 'derdenfinanciering' noch bij de sectie belastingrecht, noch elders in de faculteit."
De Universiteit van Amsterdam laat weten dat het eerder deze maand een extern onderzoek is begonnen naar de mogelijke invloed van externe financiers op onderzoek bij de vakgroep. Dit onderzoek is ingesteld na berichtgeving door universiteitsblad Folia.
