Waardoor de radicaal-rechtse Marine Le Pen meer stemmen kreeg dan ooit
"Het resultaat van deze verkiezingen is op zichzelf een eclatante overwinning te noemen." Ook al is ze niet de nieuwe president van Frankrijk, toch voelt de uitslag van de verkiezingen van gisteren allerminst als een verlies voor Marine Le Pen, de uitdager van Emmanuel Macron. Sterker nog: ze toonde zich strijdvaardig.
Nooit eerder haalde een radicaal-rechtse kandidaat zo veel stemmen bij de Franse presidentsverkiezingen. Twintig jaar nadat vader Jean-Marie voor het eerst de tweede ronde had bereikt en 18 procent van de stemmen had binnengehaald, wist zij procentueel meer dan twee keer zo veel kiezers achter zich te scharen (41,5 procent).
Dat toont aan dat het radicaal-rechtse populistische geluid van Marine Le Pen gemeengoed is geworden, zegt Judith Jansma, universitair docent aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze promoveerde op rechtspopulisme in Frankrijk, een geluid dat volgens haar verankerd is geraakt in de Franse maatschappij.
De aanhangers van Le Pen hebben een dubbel gevoel overgehouden aan de uitslag:
Bij het succes van Le Pen speelt de Franse identiteit een grote rol, zegt Jansma. "Dat identiteitsverhaal is een belangrijke manier om haar gedachtengoed te legitimeren. Wat zij doet, noemen Franse media de-diabolisation, het normaliseren van het extreme gedachtengoed van haar partij Rassemblement National."
Le Pen doet dat door haar ideeën subtiel weer te geven, legt Jansma uit. Zo heeft ze het niet over 'nationalisme' maar over 'republikeinse waarden'. Ook haalt ze vaak de laïcité aan, de scheiding tussen kerk en staat in Frankrijk.
"Die laïcité is erg belangrijk voor de Fransen en die gebruikt ze als argument tegen de islam. Zo zegt ze dat ze geen halal vlees in schoolkantines wil, of dat hoofddoekjes verboden moeten worden vanwege de scheiding tussen kerk en staat. Maar anderzijds heeft ze geen moeite met kerststalletjes in gemeentehuizen. Ze laat op die manier het anti-islamgeluid horen, terwijl je dat op het eerste gezicht misschien niet zo zou interpreteren."
Uiteindelijk waren er meer Fransen die niet gingen stemmen dan mensen die voor Le Pen hebben gekozen:
Of de ruim 13 miljoen Fransen die op Le Pen hebben gestemd ook echt allemaal achter haar gedachtengoed staan, zal over twee maanden moeten blijken. Dan zijn er parlementsverkiezingen. Ook de links-radicale Mélenchon hoopt dan een goede uitslag te noteren.
Het succes van de radicale partijen in Frankrijk - Mélenchon had slechts 400.000 stemmen minder dan Le Pen in de eerste ronde - heeft in elk geval zijn weerslag op Macron. De president zou bereid zijn om zijn regering op een andere manier in te vullen, waarbij hij kan laten zien dat hij heeft geluisterd naar de uitslag.
Hoe het bij de volgende presidentsverkiezingen in 2027 gaat lopen, is nog erg onduidelijk. Macron is dan in elk geval uitgespeeld, omdat hij niet mag opgaan voor een derde termijn. En of Le Pen dan de rechts-radicale kandidaat bij uitstek is, is ook nog maar de vraag. Haar concurrenten op rechts zagen al aan haar stoelpoten. Zo gaf Éric Zemmour, die ook meedeed aan de eerste ronde, haar een trap na: "Dit is de achtste keer dat een Le Pen de presidentsverkiezingen heeft verloren."
