'Aanval of niet, militaire rol van vlaggenschip Moskva is voorlopig uitgespeeld'

• Anna Mees

  redacteur Online

Hoe de brand op de Moskva in de Zwarte Zee ook is ontstaan, het Russische oorlogsschip is zwaar beschadigd en dat is een enorme klap voor het Russische leger, zeggen experts.

Oekraïne claimt dat het schip met aan boord 500 militairen zwaar beschadigd is door een raketaanval. Het schip begon volgens het Oekraïense leger te zinken, maar onduidelijk is of het daadwerkelijk is gezonken.

Rusland zegt dat de brand met onbekende oorzaak onder controle is, dat de explosies zijn gestopt, de belangrijkste bewapening niet is beschadigd en dat het schip naar een haven wordt gesleept. Over eventuele doden en gewonden is niets bekend. De Moskva is uitgerust met een arsenaal aan raketten om allerlei doelwitten uit te schakelen: van onderzeeërs tot straaljagers en gronddoelwitten.

"Hoe dan ook is het een behoorlijk verlies voor de vloot", zegt Peter Wijninga, oud-luchtmachtofficier en nu militair expert bij The Hague Centre for Strategic Studies. "De militaire rol van de Moskva is voorlopig uitgespeeld. Als het in de haven ligt, is het niet van militaire betekenis. Repareren gaat lange tijd duren. En blijkbaar kan het zichzelf niet meer voortbewegen, want het moet worden gesleept." De Moskva kan in ieder geval niet meer bijdragen aan het blokkeren van havenstad Odessa, of die onder vuur nemen.

Generaal buiten dienst Mart de Kruif vindt het opmerkelijk dat zo'n groot schip, het is 186 meter lang, zo kwetsbaar is. "Zo'n schip heeft altijd een gelaagde verdediging, ziet dingen aankomen. Er zijn verschillende lagen met wapens die je kan inzetten."

Als het schip is aangevallen, is dat een prestatie die "tot nadenken aanzet", zegt De Kruif. "Kennelijk hebben de Russen hun defensiesystemen op deze schepen niet op orde. Als schepen zo kwetsbaar zijn, heeft dat ook consequenties voor een mogelijke landing vanuit zee bij Odessa."

'Meesterzet' met drone?

Mogelijk hebben natuurlijke omstandigheden een rol gespeeld, zegt Wijninga. Met de luchtverdediging van de Moskva zou een aanval in principe te zien moeten zijn, maar het stormachtige weer kan roet in het eten hebben gegooid.

"Door de ruwe zee kreeg de radar mogelijk veel reflecties van golven. Als je juist op zo'n moment een raket afvuurt, kan het heel goed zijn dat die op het radarbeeld verloren raakt in de ruis."

Bovendien is er het onbevestigde verhaal over een in Turkije geproduceerde drone, die als een afleiding richting de Moskva zou zijn gevlogen, waarna twee Neptunus-kruisraketten het schip van een andere kant aanvielen. "Mogelijk was de doelradar gericht op de drone en niet op de goede kant. Dat zou echt een meesterzet zijn."

Inlichtingendiensten

Het zou een prestigeklap voor Rusland betekenen, zegt Wijninga. "Daarom denk ik ook niet dat de Russen zullen toegeven dat ze zijn aangevallen. Bovendien zouden ze ook niet willen dat de vijand weet dat de actie is geslaagd."

Als de Moskva inderdaad is aangevallen, acht de defensie-expert het zeer waarschijnlijk dat de Oekraïners voor het lokaliseren van het schip inlichtingen hebben gekregen van diensten uit de VS en het VK. De legers van die landen trainden sinds 2014 het Oekraïense leger.

"Je kan er gif op innemen dat de Oekraïners voortdurend inlichtingen krijgen van de Amerikanen en Britten. Dat kan je namelijk in het verborgene blijven doen omdat het op basis van datacommunicatie gaat. En zij zijn erbij gebaat dat Poetin niet slaagt in zijn opzet."