Het Europees Parlement wil een ban op Russisch gas. Een grote meerderheid heeft een resolutie aangenomen waarin staat dat er een Europees importverbod moet komen op Russische brandstoffen.
Maar voorlopig lijkt zo'n importverbod er niet te komen. De Europese lidstaten willen alleen een stop op de import van kolen uit Rusland, want verschillende landen vrezen niet zonder Russisch gas te kunnen.
Maar volgens het Europarlement, en deskundigen, zijn de huidige sancties niet effectief genoeg. "Je kan olie en kolen in de ban doen maar dat haalt niet zoveel uit", zegt de Belgische liberale Europarlementariër Guy Verhofstadt, de grote aanjager van de resolutie van het Europarlement. "Poetin kan die kolen en die olie nog kwijt op de internationale markten. Met gas is dat niet het geval."
We moeten de Russen laten zien dat niet alleen zij, maar ook wij de dupe zijn van Poetin.
Ook de andere sancties zijn niet genoeg om de Russische bevolking tegen de oorlog te laten keren, zegt Peter van Bergeijk, hoogleraar macro-economie. "Veel van de sancties zijn gericht tegen individuen. In 90 procent van de gevallen werken die niet. Individuen zijn in het algemeen banger voor hun baas, dan voor Poetin."
De machtige en steenrijke oligarchen weten bovendien veelal door de mazen van de sancties heen te glippen:
De kans is zelfs groot dat de sancties averechts werken, zegt Van Bergeijk. "In een land waartegen sancties worden genomen zie je vaak dat er juist meer steun ontstaat voor de regering, het rally around the flag-effect."
'Mensen aan de top merken er niks van'
De Russische zakenman Yuri Nemtsov, de broer van de in 2015 vermoorde Russische oppositieleider Boris Nemtsov, ziet dat om zich heen al gebeuren. "De sancties missen hun doel en werken averechts. De mensen aan de top die de beslissingen nemen, merken er niets van."
"Alle sancties die nu zijn ingevoerd, zoals het opschorten de vluchten tussen Europa en Rusland en een exportverbod op verschillende goederen, raken dat deel van de bevolking dat jullie juist steunt. In wezen maakt u de groep mensen die het Westen steunt hiermee kapot."
Van Bergeijk beaamt dat. "Mensen denken: Waarom moet ik nou getroffen worden terwijl Poetin degene is die het allemaal verzonnen heeft?"
Een gasembargo is een kleine bijdrage vergeleken met de enorme inspanningen van de Oekraïners.
Wat wél kan werken, volgens de hoogleraar, zijn harde sancties die het Westen in één klap invoert. "Kleine stapjes werken bij sancties niet. Als je energie blijft invoeren uit Rusland en machines en hulpstoffen blijft verkopen, blijft zo'n economie overeind. Dat wil je eigenlijk niet."
Een ban op Russisch gas en olie vindt hij een goed idee. "Dat zou in ieder geval de druk op Rusland vergroten rond de vredesonderhandelingen."
Een importverbod zou de Russische schatkist gelijk raken; Rusland verdient elke dag honderden miljoenen euro's aan de verkoop van gas en olie aan EU-landen. Bij steenkool gaat het slechts om tientallen miljoenen.
Estland en Litouwen hebben al aangekondigd te stoppen met het importeren van Russisch gas. Maar veel andere Europese landen zijn te bang voor de economische schade als huishoudens en bedrijven zonder gas komen te zitten. Zo zegt Duitsland niet voor 2024 zonder Russisch gas te kunnen.
'Oekraïners vechten voor onze waarden'
Europarlementariër Verhofstadt vindt dat die landen meer risico moeten durven nemen. "Het is een kleine bijdrage ten opzichte van de enorme inspanningen van Oekraïne om die Europese waarden veilig te stellen en onafhankelijk te blijven. Er sterven daar mensen op de meest gruwelijke manieren. De Oekraïners vechten voor de Europese waarden en idealen."
Hij denkt bovendien dat de pijn van een importverbod op korte termijn meevalt doordat Europa genoeg extra vloeibaar aardgas uit andere landen kan halen en gasreserves kan aanspreken. "Als we geen embargo doen, en de oorlog duurt veel langer, zal de economische schade veel groter zijn dan onze schade van een gasembargo."
Bovendien, zegt Van Bergeijk, laten dit soort pijnlijke maatregelen aan de Russische bevolking zien "dat we bereid zijn om die kosten te dragen. En dat niet alleen zij, maar ook wij de dupe zijn van Poetin."
