Wereld online bijeen voor nieuw klimaatrapport; wat doen Rusland en Oekraïne?
In de hele wereld kruipen vandaag delegaties van regeringen achter de computer voor een online vergadering. De komende twee weken wordt er opnieuw een belangrijk rapport van het VN-klimaatpanel IPCC vastgesteld.
Alle regeringen moeten woord voor woord instemmen met de samenvatting van het rapport. De grote vraag is: hoe kunnen de doelen uit het Parijse klimaatakkoord nog worden gehaald? En doen Rusland en Oekraïne nog mee?
Het document dat nu moet worden vastgesteld is het derde deel van het zevenjaarlijkse IPCC-rapport. De eerdere delen verschenen in februari en vorig jaar zomer (zie kader). Daaruit rees het beeld op dat de wereldwijde effecten van het veranderende klimaat nu al ingrijpend zijn en ten dele onomkeerbaar.
Het derde deel gaat over de technologieën en mogelijke oplossingen die er zijn om klimaatverandering tegen te gaan. Bijvoorbeeld wind- en zonne-energie. Maar ook kernenergie of de afvang en opslag van CO2 (CCS) komen aan de orde. Daarnaast gaat het over de kosten van klimaatbeleid, en wat ervoor nodig is om voldoende draagvlak voor de maatregelen te krijgen.
Excuses voor Russische inval
De besprekingen worden overschaduwd door de oorlog in Oekraïne. Die begon tijdens de laatste dagen van het vaststellen van het vorige rapport, eind februari. De regeringsdelegatie van Oekraïne kondigde toen aan zo lang mogelijk door te willen praten, en pas te willen stoppen als er bommen zouden vallen. Maar toen het geweld te dichtbij kwam, vertrokken de Oekraïners toch naar de schuilkelders, om pas op het eind weer te verschijnen.
De Oekraïense Svitlana Krakovska sprak de vergadering daarop toe. "We zullen ons niet overgeven in Oekraïne, en we hopen dat de wereld zich niet zal overgeven bij het opbouwen van een klimaatbestendige toekomst", zei ze. En: "Door de mens veroorzaakte klimaatverandering en de oorlog tegen Oekraïne hebben dezelfde wortels: fossiele brandstoffen en onze afhankelijkheid ervan."
De Russische delegatie vergaderde wel de hele tijd mee. Maar de voorzitter bood tijdens de vergadering wel zijn verontschuldigingen aan voor de Russische inval. "Laat me mijn excuses aanbieden namens alle Russen die dit conflict niet hebben kunnen voorkomen", zei hij. Voor zover valt na te gaan, is de Rus hiervoor niet opgepakt.
Wie zwijgt stemt toe
Leden van de Nederlandse delegatie zeggen niet te weten of Oekraïne en Rusland deze keer opnieuw meedoen met de mondiale vergadering. Maar als zij er niet bij zijn, zal de vergadering gewoon doorgaan, verwachten ze.
"In principe moet elk land instemmen met voorgestelde wijzigingen, want uiteindelijk wordt het rapport met unanimiteit vastgesteld", legt Bart Strengers van het Planbureau voor de Leefomgeving uit. Maar het wil volgens hem niet zeggen dat elk land per se aanwezig moet zijn. "Als je niet tegen bent, en niks zegt, ben je voor. Dat geldt ook voor de landen die er niet bij zijn. Het werkt dus volgens het principe 'wie zwijgt stemt toe'."
Los van de oorlog, laat het vorige rapport zien dat Rusland op korte termijn ook baat kan hebben bij klimaatverandering. Door het smelten van het zee-ijs op de Noordpool wordt er meer olie in de bodem bereikbaar. En omdat ook het land opwarmt is het mogelijk om meer gewassen te verbouwen. Volgens betrokkenen beïnvloedt dit ook de manier waarop Rusland zich internationaal opstelt als het gaat om klimaatverandering.
Maar, zeggen klimaatwetenschappers, dit is kortetermijndenken. Want de permafrost verdwijnt ook, en dat is slecht nieuws, ook voor Rusland. Het leidt tot verzakkingen in steden en van bijvoorbeeld infrastructuur.
