China content na Spelen: 15 plakken, amper aandacht voor mensenrechten
De Olympische Winterspelen zitten erop, het vuur is gedoofd. Nederland kon niet tippen aan de winterse medailleregen in Sotsji (2014) en Pyeongchang (2018). China verbeterde zich wel: de gastheer sloot de Winterspelen af met vijftien medailles, waarvan negen gouden: een record. En er zijn meer redenen waarom Peking met genoegen zal terugkijken op deze Spelen.
"Een heel goede zaak", noemt voormalig topatleet Zhang Hui het medaillerecord. "Goed voor de ontwikkeling van de Chinese wintersport." Zelf was ze een van de pionnen in de shorttrackaflossing, die op de Spelen van Vancouver naar goud snelde. De Spelen van 2010 waren tot nu toe voor China de succesvolste.
Tijden zijn veranderd, ziet ook Zhang, die zichzelf al op jonge leeftijd had voorgenomen niet haar ouders achterna te gaan. "Mijn ouders verkochten tofu, thuis hadden we weinig te besteden", vertelt ze. "Ik hoopte dat te kunnen veranderen door hard te rijden op het ijs."
Zo werden de Spelen afgesloten:
Haar ouders namen een hypotheek op hun huis om geld vrij te maken voor een paar geïmporteerde schaatsen. "De gouden plak in Vancouver was de beloning." Tijden zijn veranderd. Zeker sinds 2015, het moment dat Peking door het IOC werd aangewezen als gastheer van deze Winterspelen. "De faciliteiten zijn een stuk beter, er is veel meer ondersteuning voor de atleten", zegt Zhang. "Wintersport is toegankelijker geworden. Dat zie je ook terug in de resultaten." Een nieuwe generatie, veelal jonge Chinese atleten, eiste een hoofdrol op.
Een van hen is Eileen Gu, de freestyle-skiester die 'Team USA' verruilde voor de Chinese ploeg. Een ander is snowboarder Su Yiming, die tijdens de Spelen zijn achttiende verjaardag vierde en goud en zilver pakte. "Oh my god, what the fuck?" klonk het uit zijn mond toen hij zich kwalificeerde voor de slopestyle-finale. "Energiek, en nuchter", noemt een Chinese Tiktok-influencer de nieuwbakken beroemdheden, die veel populariteit lijken te genieten onder jonge Chinezen. "Echte idolen", zegt hij.
Ook Zhang Dan, tijdens de Spelen van Turijn in 2006 goed voor goud bij het kunstschaatsen, ziet verschillen met haar generatie. "Mijn generatie moest het doen met buitenijsbanen", zegt ze. "De binnenbanen kwamen pas later beschikbaar. Het was een zwaar en moeilijk pad voor ons. Van de talenten met wie ik opgroeide is slechts een klein aantal doorgebroken."
Ze merkt op dat de atleten ook in haar sport steeds jonger de olympische arena betreden. "In mijn tijd was je als twintiger op je top. Tegenwoordig ben je dan al bijna een veteraan", lacht ze.
Spelen zijn politiek
Corona werd met succes geëlimineerd, met een strategie die het land al sinds het prille begin in Wuhan aanhoudt: rigoureus testen, traceren en isoleren. 265 mensen testten bij aankomst op het vliegveld positief, nog eens 171 werden in de olympische bubbel positief bevonden. In totaal werden er 1,7 miljoen tests afgenomen.
"Een strategie die heeft gewerkt", zegt een bezoeker in Chaoyang Park. "We hebben eigenlijk niks gemerkt van de Olympische Spelen, konden ons normale leven leiden en gingen er vaak op uit."
Politiek was nooit ver weg deze Spelen. De slogan Samen voor een gedeelde toekomst toont opvallend veel gelijkenissen met een partijslogan van de Chinese leider Xi Jinping.
Bij de openingsceremonie bleek de Oeigoerse langlaufer Dilnigar Ilhamjan te zijn aangewezen voor de laatste meters met de Olympische fakkel, in een ogenschijnlijke sneer naar het westen. De Tweede Kamer bestempelde de behandeling van de Oeigoeren in Xinjiang eerder als genocide. Een woordvoerder van het IOC bezwoer dat etniciteit geen rol had gespeeld bij het aanwijzen van Ilhamjan.
Bekijk deze reportage waarin weinig gewone Chinezen het aandurven met correspondent Sjoerd den Daas te spreken:
Ilhamjan, de enige Oeigoerse in de Chinese Olympische ploeg, finishte een dag later als 43ste op de langlauf-skiathlon. Ze bleef weg uit de mixed zone, de plek waar journalisten normaal gesproken alle sporters kunnen bevragen.
Ook de opmerkelijke verschijning van tennisster Peng Shuai viel op. Verder vergeleek de Zweedse langebaanschaatser Nils van der Poel de Spelen, kort na zijn vertrek uit China, met die van 1936 in nazi-Duitsland. Ook verwees hij naar 2014, toen Rusland kort na de Winterspelen van Sotsji de Krim annexeerde ten koste van Oekraïne.
'Geen behoefte'
Hij was een van de uitzonderingen, wat door Peking zal worden uitgelegd als een overwinning. Nederlandse atleten wilden zich tijdens hun verblijf niet publiekelijk uitlaten over zaken buiten de olympische bubbel.
Volgens een woordvoerder van NOC*NSF waren de atleten "total loss" en was er geen tijd voor interviews over de politieke context waarin deze Spelen zich voltrokken. "Bij mijn weten hebben de sporters op dit moment daar de behoefte niet aan gehad", zei chef de mission Carl Verheijen van Team NL kort na afloop van de sluitingsceremonie. "Misschien komt dat nog als ze terug in Nederland zijn, maar ze hebben zich gewoon gefocust op wat ze het best kunnen en dat is sporten."
In Studio Peking gaf Maurits Hendriks, technisch directeur van NOC*NSF uitleg bij de dilemma's van sporten in een autoritair geleid land.
