Regeringspartij VVD oordeelt nu ook dat wat China met de Oeigoeren in eigen land doet, als genocide bestempeld moet worden. Dat betekent dat een nog ruimere Kamermeerderheid dit vindt. Toch spreekt het kabinet nog niet van genocide.
Nu ook de VVD om is, zijn alle coalitiepartijen voor het veroordelen van China wegens genocide. Dat blijkt uit een rondgang van Nieuwsuur. Een jaar geleden nam het parlement al een motie aan waarin de Kamer vaststelt dat China genocide pleegt, bijvoorbeeld door Oeigoeren te steriliseren en in strafkampen te stoppen.
Destijds stemde de VVD niet voor, maar VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans zegt dat zijn partij dit nu wel zou doen. Ook vanwege het vele onderzoek dat sindsdien is gedaan en getuigenissen die naar buiten zijn gekomen. "Daar komt het beeld uit naar voren dat China probeert de Oeigoerse gemeenschap te verkleinen", zegt Brekelmans. "Daarom zeggen wij inmiddels: laten we het inderdaad als genocide bestempelen."
'Samen optrekken met andere landen'
De coalitiepartijen vinden, met de koerswijziging van de VVD inmiddels allemaal dat de Tweede Kamer moet vaststellen dat er genocide wordt gepleegd door de Chinese regering. Toch betekent dat niet dat het kabinet nu ook spreekt van genocide. De coalitiepartijen hebben afgesproken dat het parlement het als genocide mag bestempelen. Maar het kabinet doet dit pas als bijvoorbeeld gelijkgestemde landen dit tegelijkertijd ook doen. Nederland wil hier niet solo in opereren.
Er zijn twee redenen om dit samen met anderen te doen, zeggen de coalitiepartijen. Volgens Sjoerd Sjoerdsma van coalitiepartij D66 komt het signaal krachtiger over als je dit samen met andere landen doet. "Dan zit er een gewicht achter dat statement." Maar er is nog een reden: "Het voorkomt dat China landen tegen elkaar uit kan spelen", zegt de D66'er doelend op tegenmaatregelen van China.
Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken) spreekt over "ernstige schendingen van mensenrechten". Maar het oordeel dat er genocide plaatsvindt, wil hij pas uitspreken als de internationale rechtsorde hier meer over heeft gezegd. "Dit is zo'n ernstig verwijt, het verwijt van genocide is zo zwaarwegend, daar gelden ook bepaalde criteria voor. En één van die criteria is dat een internationaal gerechtshof zich daar ook over heeft moeten hebben uitgesproken."
De realiteit is gewoon dat China een heel machtig land is en dat wij daar als Nederland niet zo maar iets kunnen veranderen
De VVD noemt de vrees voor een economische straf vanuit China ook expliciet als reden dat het kabinet niet op eigen houtje moet opereren, maar samen met andere landen. Veel Nederlandse bedrijven en sectoren zijn afhankelijk van China, brengt Ruben Brekelmans in herinnering. "En de realiteit is gewoon dat China een heel machtig land is en dat wij daar als Nederland niet zo maar iets kunnen veranderen."
'Grootste internering sinds Tweede Wereldoorlog'
Uit de kampen komen verschrikkelijke verhalen, bijvoorbeeld over stelselmatige verkrachtingen met metalen staven. Ook worden Oeigoeren over China verspreid en worden andere Chinezen naar de Oeigoerse regio Xinjiang gebracht met de bedoeling om de Oeigoerse cultuur te laten verwateren, zien Kamerleden in Nederland.
Sjoerdsma zegt over wat er in China gebeurt met de Oeigoerse minderheid: "In China zitten meer dan een miljoen Oeigoeren gevangen in interneringskampen. De grootste internering van een etnische minderheid sinds de Tweede Wereldoorlog."
'Niet wegkijken'
Er zijn ook partijen die het cynisch vinden dat de coalitie het toestaat dat het parlement 'de dominee' mag spelen richting China, maar dat het kabinet 'de koopman' moet blijven om onze handelsbelangen niet te schaden. GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet zegt over het toestaan van die rollen door de coalitiepartijen: "Voor mij is het onbegrijpelijk dat je wel vaststelt dat er sprake is van genocide, maar dat je vervolgens wegkijkt bij alle mogelijke consequenties van zo'n uitspraak."
Ellemeet vindt het bovendien een gemiste kans dat het kabinet nu weliswaar niet bij Olympische Spelen is, maar als reden daarvoor Covid opgeeft. Zij had liever gezien dat het kabinet een statement had gemaakt en had gesteld dat het kabinet niet zou afreizen vanwege de mensenrechten. Vanuit de coalitie klinkt die kritiek ook voorzichtig bij D66. Sjoerdsma vindt het "een klein beetje een gemiste kans om dat (de afwezigheid van het kabinet in Peking, red.) niet te verbinden aan hoe wij aankijken tegen wat daar gebeurt".
In China worden honderdduizenden Oeigoeren in gevangenkampen opgesloten, gestraft en gehersenspoeld om de cultuur van de islamitische minderheid uit te roeien. De Chinese overheid ontkent en zegt dat het om vrijwillige beroepsscholen gaat, zo zag onze correspondent in China Sjoerd den Daas:
