Maak beleid dat beter aansluit bij de problemen die mensen hebben en redeneer vanuit de burgers. Die oproep doet het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) in een 'Reflectie op het regeerakkoord'. In dit rapport neemt het SCP de plannen van het nieuwe kabinet onder de loep en doet het bureau voorstellen om de kloof tussen bepaalde groepen burgers en de politiek te verkleinen.
Zo kaart het planbureau aan dat heel veel mensen te maken hebben met een stapeling van problemen. Ze hebben bijvoorbeeld schulden en moeite om een woning te vinden. Volgens Kim Putters, directeur van het SCP, moet de overheid daar beter op anticiperen. "De overheid maakt beleid vanuit één van die onderdelen. In de dagelijkse werkelijkheid van mensen komt dat samen."
Putters zegt in Nieuwsuur dat hij kansrijke voorstellen in het regeerakkoord ziet op het gebied van zorg, de woningmarkt en verduurzaming. Een belangrijk advies van het SCP is om te kijken naar groepen die lager opgeleid zijn of een complexe problematiek hebben.
Die groepen kunnen geholpen worden door bij lange termijnzaken zoals zorg, woningmarkt en verduurzaming ook te kijken naar het sociale aspect, denkt Putters. "Kijk bij de woningmarkt niet alleen naar stenen, maar ook naar wie in nieuwe wijken komt te wonen en of ze het kunnen betalen."
Mensen in de meest kwetsbare posities kunnen niet zelf alles regelen.
Een ander voorbeeld is de warmtepomp. Het kabinet moet zich volgens Putters realiseren dat bijvoorbeeld het verduurzamen van een woning door middel van een warmtepomp geen prioriteit is voor mensen die dit niet kunnen betalen. Om een succesvolle energietransitie te bewerkstelligen, moeten deze mensen volgens het SCP worden 'ontzorgd'. Het sociale aspect bij verduurzamen wordt uit het oog verloren, zegt Putters.
Het SCP noemt de beleidsvoornemens over zelfredzaamheid "weinig realistisch of onvolledig". Putters licht dat toe: "We zien dat al jaren. Mensen in de meest kwetsbare posities kunnen niet zelf alles regelen als het bijvoorbeeld gaat over zorgvragen."
Hij heeft daarom een advies: "Redeneer vanuit de problemen van mensen en maak dan beleid, in plaats van te zeggen: we hebben er deze zak geld voor. Deze vraagstukken zijn ook zo groot dat de overheid het niet alleen kan."
'Voorkom cynisme'
Putters doet een oproep aan het kabinet: "Maak nou beleid dat aansluit bij problemen van mensen. Dan voorkom je cynisme."
Dat cynisme komt ook naar voren uit het onderzoek dat I&O Research deed in opdracht van de NOS. Twee derde van de Nederlanders heeft geen vertrouwen in dit nieuwe kabinet.
Dat is opvallend, zegt Putters. Het SCP ziet vaak bij het aantreden van een kabinet dat het vertrouwen juist omhoog gaat. Hij heeft wel een verklaring voor deze trendbreuk. "De coronacrisis, de afhandeling van de toeslagenaffaire", zo somt hij op. "Er is vanuit de samenleving vraag naar politiek die problemen oplost, dat moeten ze laten zien."
Correctief referendum
Behalve voor een betere aansluiting van het beleid pleit het Sociaal Cultureel Planbureau er ook voor om de burgerparticipatie beter vorm te geven. Zo pleit het SCP voor een correctief referendum. Volgens het planbureau is dat "de gewenste noodrem bij gebrek aan draagvlak voor een parlementaire beslissing".
Bij een correctief referendum kunnen wetten die al zijn aangenomen door het parlement alsnog verworpen worden door burgers. Volgens het SCP is zo'n referendum een beter middel dan de "burgerparticipatie tijdens de uitvoering" die het kabinet wil. Bij die vorm van burgerparticipatie kunnen mensen invloed uitoefenen via bijvoorbeeld burgerfora, digitale participatie en burgerinitiatieven. Volgens het SCP spreken dan vaak dezelfde mensen en blijft een groot deel van de samenleving ongehoord.
