Gevolgen Australische bosbranden twee jaar later nog zichtbaar

• Meike Wijers

De natuur in het oosten van Australië is twee jaar na de bosbranden nog steeds niet hersteld. Ruim drie miljard kangoeroes, koala's en andere dieren vonden de dood of zijn ontheemd tijdens de 'zwarte zomer'.

Sinds de bosbranden grote delen van het land in de as legden, zijn er tientallen projecten opgezet om de natuur en de dieren te helpen. De Australische regering heeft ruim 95 miljoen euro uitgegeven aan herstelprojecten. Maar het is een druppel op een gloeiende plaat. Er is zoveel verloren gegaan dat deskundigen verwachten dat het jaren duurt voor dierenpopulaties weer enigszins hersteld zijn.

De littekens zijn nog steeds zichtbaar in het landschap rond Cobargo, een dorp ten zuidoosten van Sydney. Van een afstand zijn de glooiende heuvels om het dorp groen, maar de bomen zijn zwart en kaal. Door de dode bomen is erosie toegenomen, waardoor witte rotsen als beenderen bloot liggen.

Ook de dierenopvang van Sara Tilling brandde op Oudejaarsavond 2019 tot de grond toe af. Bijna alle dieren die ze op dat moment verzorgde, kwamen om door het vuur. Samen met haar partner is Tilling sindsdien onafgebroken aan het werk om het toevluchtsoord voor inheemse dieren weer op te bouwen.

Wetenschappers van de Universiteit van Sydney berekenden dat in totaal drie miljard dieren getroffen zijn door de branden. Het gaat volgens de studie om 143 miljoen zoogdieren, 2,46 miljard reptielen, 180 miljoen vogels en 51 miljoen kikkers. De bosbranden zijn daarmee de zwaarste natuurramp voor Australische dieren uit de recente geschiedenis. Vooral kangoeroes, wallaby's en koala's zijn hard geraakt in het gebied rond Cobargo.

Hoewel Australië bekendstaat om extreme weersomstandigheden, van zware droogte tot overstromingen en bosbranden, was de verwoesting die deze brand achterliet zo compleet dat de gemeenschap en de natuur er twee jaar later nog niet bovenop zijn. "De dieren hebben geen mogelijkheid om zich te herstellen. Er is zo'n groot gebied verwoest, zoveel dieren zijn verloren gegaan. Waar zouden ze vandaan moeten komen?", zegt Tilling. "Het enige dat we kunnen doen is dieren introduceren in dit gebied. Dat proberen we te doen, maar dat is een proces van jaren."

Hoewel de overheid geld apart heeft gezet is er geen grootschalig gecoördineerd project in dit deel van het land om de dierenpopulaties te herstellen. Dat werk wordt overgelaten aan mensen zoals Tilling en andere vrijwilligers. Toch klaagt Tilling niet. "We hebben een beurs gekregen van de regering om de opvang opnieuw op te bouwen. En na de branden kregen we ontzettend veel steun van vrijwilligers die de dieren wilden helpen. Waar ik me meer zorgen om maak, is dat dit zo weer kan gebeuren", zegt ze.

Tilling voelt zich machteloos. "We kunnen niets doen om de dieren tegen een volgende brand te beschermen."

Haar angst is niet ongegrond. Volgens een rapport van het Australische nationale wetenschapsbureau CSIRO blijkt dat het gemiddelde oppervlak in Australië dat jaarlijks verloren gaat door bosbranden de afgelopen 32 jaar met 800 procent is toegenomen. Deskundigen zeggen dat Australië in de toekomst vaker met dit soort verwoestende bosbranden te maken krijgt.

Volgens Tilling wordt er te weinig gedaan aan een van de belangrijke oorzaken van de bosbranden: klimaatverandering. "Drastische maatregelen zijn nodig om dit soort branden in de toekomst te voorkomen. Maar er gebeurt niets, het lijkt wel alsof de bosbranden en de slachtoffers zijn vergeten."

Het weerfenomeen La Niña biedt enige verlichting. Daardoor valt dit jaar veel regen, waardoor de kans op extreme bosbranden dit jaar kleiner is. Maar het is een tijdelijk uitstel van het onvermijdelijke: meer bosbranden.