GGD's maken zich op voor boosteren: 'Zo'n grote campagne vraagt heel veel'

Nog 9,5 miljoen boosterprikken in zo'n zes weken. Niet eerder moesten er zoveel prikken in zo'n korte tijd gezet worden. De GGD'en werven duizenden prikkers voor de boostercampagne die vanaf komende maandag flink wordt opgeschaald. Ander werk komt stil te liggen, verloven worden ingetrokken. "Het zou zomaar kunnen dat je op Eerste Kerstdag om half zeven 's ochtends staat te prikken."

"Booster, booster, booster", zei RIVM-directeur Jaap van Dissel over de derde prik, die kan helpen tegen de verspreiding van de omikronvariant. Het kabinet zet er vol op in en dat leidt tot fors meer werk voor de GGD's. Koepelorganisatie GGD GHOR noemt de opgave "historisch".

De 85 priklocaties die er nu zijn, worden uitgebreid naar 100. Tien daarvan zijn XXL-locaties met meer dan 12 prikstraten. Daarnaast komen er nog 40 'satellietlocaties', die een paar dagen per week open zijn.

Al die plekken moeten bemand worden en daarom worden prikkers ingevlogen vanuit het Rode Kruis, Defensie en uitzendbureaus. Ook reservisten en huisartsen zetten boosters. Bovenop de 18.000 mensen die nu al prikken zetten, zijn nog ruim 9000 extra mensen nodig, zei GGD GHOR gisteren. Zo'n 12.000 hebben zich gemeld. De GGD'en schatten dat er gemiddeld 100 geschikte kandidaten per regio in de reservistenpool zitten. "Inzet van deze mensen hangt af van een match tussen beschikbaarheid en behoefte", staat in een Kamerbrief van afgelopen dinsdag.

Maar op veel plekken zijn al die extra mensen niet genoeg, en wordt regulier GGD-werk tijdelijk stilgelegd. Zo moeten in de regio Utrecht preventie en voorlichting wijken. Prikte de GGD Utrecht tijdens de zomerpiek 10.000 mensen per dag, nu moeten ze bijna verdubbelen naar 19.000 per dag. Daarvoor zetten ze bijvoorbeeld oud-medewerkers in, maar ze halen ook mensen uit de reguliere GGD-zorg.

"Sommige kritische processen moeten doorgaan, zoals lijkschouwing. Maar we halen een aantal artsen uit de jeugdgezondheidszorg omdat we taken als preventie en voorlichting tijdelijk kunnen stilleggen", zegt een woordvoerder.

Het is de eerste keer sinds maart 2020 dat er weer mensen uit de reguliere GGD worden ingezet, al werd er toen meer afgeschaald. "We moeten de mensen ergens vandaan halen, want zo'n grote campagne in een keer vraagt heel veel." GGD Utrecht vraagt dan ook begrip voor het tijdelijk afschalen van bijvoorbeeld voorlichting op scholen. "Net als in de ziekenhuizen hebben we een personeelstekort, en daar moet ook reguliere zorg worden afgeschaald."

Dat geldt ook voor de regio Gelderland-Zuid. Vanaf volgende week wordt daar ook regulier personeel ingezet in de vaccinatiestraat. "Er is een dringend en niet-vrijblijvend verzoek gedaan aan alle medewerkers die tijdelijk hun reguliere taken kunnen afschalen om zich in te zetten voor het team-vaccineren", licht een woordvoerder toe.

Minder de wijken in

Bij de GGD Rotterdam Rijnmond hoeven ze voorlopig geen reguliere taken af te schalen, maar gaan ze tijdelijk wel minder de wijken in, zodat die medewerkers in de vaccinatiestraat kunnen helpen. Een woordvoerder zegt dat ze "opnieuw moeten prioriteren" en dat de boosterprikken voorrang krijgen op eerste en tweede prikken in wijken waar de vaccinatiegraad lager is.

De regio Rotterdam-Rijnmond heeft een relatief lage vaccinatiegraad ten opzichte van de rest van Nederland: 70 procent van de 12-plussers is volledig gevaccineerd, landelijk is dat 84 procent. Daarom zetten zij, net als in andere grote steden, een vaccinatiecampagne in kwetsbare wijken op.

In Noord- en Oost-Gelderland gaat de GGD in dezelfde crisisstand als aan het begin van de eerste golf, zegt een woordvoerder. "Met het verschil dat er nu een einddatum is." Om het voor elkaar te krijgen worden verloven ingetrokken en worden sommige andere GGD-taken tijdelijk stilgelegd. Schoolbezoeken gaan bijvoorbeeld voorlopig niet door.

Hart onder de riem

Omdat uitzendbureaus maandag nog niet voldoende mensen kunnen leveren, zijn eerst ervaren GGD-medewerkers zoals schoolartsen nodig om de priklocaties te bemannen. "Het zou zomaar kunnen dat je op Eerste Kerstdag om half zeven 's ochtends staat te prikken", zegt de woordvoerder. De medewerkers kregen vandaag in een videoboodschap van de directeur een hart onder de riem gestoken, ter voorbereiding op de weken die voor hen liggen.

Ook in de regio Drenthe worden reguliere schoolbezoeken uitgesteld. Zodat de medewerkers die deze normaal gesproken doen, kunnen gaan prikken. "Gelukkig is het straks vakantie en zelfs een week langer", zegt een woordvoerder. Bij die schoolbezoeken worden kinderen gemeten en gewogen, in groep 2 en 7 en wordt bij de tweedegroepers ook een gehoor- en ogentest gedaan. Leerlingen die extra zorg nodig hebben, worden nog wel op school bezocht door de GGD. En ander werk valt sowieso weg: "Reizigersvaccinaties worden natuurlijk ook minder gedaan."

Geen t-shirt maar jas

Reguliere GGD-taken hoeven niet afgeschaald te worden in onder meer Zuid-Limburg, Noord-Holland, Den Haag, Groningen en Friesland. "Vooralsnog zien we geen knelpunten maar je weet natuurlijk niet of er nog ophoping plaatsvindt", zegt een woordvoerder van GGD-Fryslân. In Leeuwarden wordt 27 december een XXL-locatie geopend, waar 240 mensen tegelijk geprikt kunnen worden.

De Zeeuwse GGD krijgt hulp van militairen en verwacht dat het per prik iets langer de tijd nodig te hebben, zegt een woordvoerder. Want waar mensen bij de piek in de zomer in een t-shirt binnenkwamen, gebeurt dat nu in een jas. "Het zijn kleine logistieke dingen, maar in zo'n grote operatie scheelt dat wel."