Klimaatdoel groene elektriciteit regio's lijkt goed haalbaar
Het doel om in 2030 driekwart van de elektriciteitsbehoefte uit duurzame bronnen te halen, lijkt goed haalbaar. De plannen die dit jaar door de dertig energieregio's in Nederland zijn ingeleverd (en daaraan bijdragen), tellen volgens nieuwe cijfers op tot ruim voldoende. Maar om de plannen ook echt uit te kunnen voeren, moet er wel genoeg kennis, middelen en mankracht beschikbaar zijn, zegt het landelijke bureau van de zogeheten Regionale Energie Strategieën (RES).
Alle plannen in het land tellen op tot 55 terawattuur, fors meer dan de 35 TWh die gevraagd wordt. Omdat er ook nog plannen zullen afvallen, schat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dat er uiteindelijk tussen de 35 en 46 terawattuur wordt gerealiseerd. Ten opzichte van eerdere voorlopige plannen hebben de energieregio's gezamenlijk nog meer aan mogelijke duurzame energie ingediend.
Dat heeft de beide organisaties verrast. "Wat niemand had verwacht, is dat de regio's er na de concept-RES'en nog een stapje bij hebben gezet", zegt Jan Matthijsen van het PBL. De groei zit vooral bij zonne-energie op daken, en zonneparken op de grond. Wel zijn er nog knelpunten. Zo blijft de krapte op het elektriciteitsnet een probleem, en ook een uitspraak van de rechter over milieuregels bij windmolens zorgt voor vertraging.
Lokale eigenaren
Maar over het geheel genomen gaat het proces voorspoedig. Onder de bevolking is er "meer weerstand én meer acceptatie", concluderen zowel PBL als de RES'en. De komende jaren zal de fase van plannen maken overgaan in een fase van uitvoering. Daarbij is van belang dat burgers ook echt mee mogen beslissen en financieel meeprofiteren van de groene energie.
In het Klimaatakkoord voor Nederland staat dat gestreefd moet worden naar 50 procent lokaal eigendom. "In alle dertig RES'en wordt lokaal eigenaarschap benoemd", zegt Kristel Lammers van NP RES. "Maar dat wil niet zeggen dat het ook al gerealiseerd is. Gemeenten zullen daar serieus mee aan de slag moeten gaan."
Jop Fackeldey, gedeputeerde in Flevoland en voorzitter bij de gezamenlijke provincies over klimaat en energie, signaleert dit ook. "Iedereen snapt in toenemende mate dat het ontzettend helpt voor het draagvlak." Als mensen niet alleen last hebben van windmolens of zonneparken, maar er zelf ook financieel beter van worden, blijken ze er minder moeite mee te hebben.
Stroomnet knelpunt
Een groot knelpunt vormt de huidige schaarste op het elektriciteitsnet. Op dit moment gaat de helft van alle zonne-energieplannen niet door vanwege die netwerkschaarste. Maar de netbeheerders hebben aangegeven dat het wel gaat lukken om de vereiste 35 terawattuur in 2030 aan te sluiten, en er lijkt voorlopig geen probleem met de leveringszekerheid.
Een eerder ingezette trend, dat zonne-energie op meer steun kan rekenen dan windenergie, blijkt verder door te zetten. Dit maakt de energietransitie wel duurder en ingewikkelder. In de gesprekken met de energieregio's zal de verhouding tussen zon en wind daarom aan de orde blijven komen, zegt gedeputeerde Fackeldey.
Kernenergie
Geregeld wordt de vraag gesteld of kernenergie ingezet kan worden voor het halen van klimaatdoelen. Mondiaal zal kernenergie zeker een rol spelen, verwacht het Planbureau. Maar in eigen land ligt dat niet voor de hand, ook al wordt een enkele kerncentrale niet uitgesloten. Matthijsen: "Nederland heeft er niet veel plekken voor gereserveerd, dus het zal nooit een grote rol kunnen gaan spelen."
Natuur- en milieuorganisaties reageren kritisch op de nieuwe cijfers. Ze vinden dat er onvoldoende rekening wordt gehouden met kwetsbare natuur. Zo is in 19 van de RES-regio's geen zorgvuldige analyse gemaakt van het effect van duurzame energiebronnen op natuur en landschap.
