Zonne-energie is in opkomst: ieder jaar worden er in Nederland zo'n 10 miljoen nieuwe zonnepanelen op daken en in weilanden gelegd. Maar met die enorme toename in panelen komt ook een nieuwe afvalstroom op gang. Volgens schatting worden in 2030 in Nederland al ongeveer 250.000 zonnepanelen afgedankt. Op dit moment is daarvoor de enige optie: door de shredder halen.
Oude zonnepanelen worden nu nog vermalen tot betonmateriaal. Zonde, vindt Agnes Mewe, die voor TNO onderzoek doet naar het recyclen van zonnepanelen. "Hoewel het voor het grootste gedeelte uit glas bestaat, zitten er ook waardevolle materialen in zo'n paneel, zoals silicium en zilver. Dat moeten we gewoon hergebruiken."
De inzameling en verwerking van afgedankte panelen wordt geregeld door producentenorganisatie Stichting OPEN. Iedere producent of importeur van zonnepanelen betaalt hiervoor per paneel een vast bedrag. Algemeen directeur Jan Vlak: "De bijdrage die nu geheven wordt, is 13 cent per paneel. Dat is veel te weinig voor de toekomst, dat weten we ook."
Dat is natuurlijk een tikkende milieutijdbom als we daar niet goed mee omgaan.
Om hoogwaardige recycling in de toekomst mogelijk te maken, waarbij kostbare grondstoffen dus teruggewonnen worden, zou elk paneel volgens hem zo'n 5 tot 10 euro duurder moeten worden.
Tweedehands zonnepanelen
Eén van de Nederlandse zonnepanelenleveranciers is Sungevity, waar Roebyem Anders aan het roer staat. Zij ziet de afgelopen jaren steeds vaker dat mensen hun panelen vroegtijdig willen laten vervangen, omdat nieuwe exemplaren meer opbrengen. "Economisch gezien zijn er goede redenen om vroegtijdig te vervangen", vertelt Anders. "Maar daardoor zijn we wel na gaan denken over de afvalberg, die gigantisch wordt."
Om afgedankte panelen goed in te zetten heeft Anders een stichting opgericht voor tweedehands zonnepanelen. De allereerste plaatsing van tweedehands zonnepanelen vond plaats bij Pepik Henneman, die oude spullen graag een tweede kans geeft:
Bij TNO zijn ze ondertussen bezig met de zonnepanelen van de toekomst, die circulair moeten worden zodat geen enkel onderdeel verloren gaat. Maar voor de panelen die nu de daken op komen, geldt dat ze moeilijk uit elkaar te halen zijn. Mewe: "Een paneel bestaat uit verschillende lagen. Die worden in een oven gebakken en op elkaar geperst." Technieken om deze panelen uit elkaar te halen, zijn nu nog erg duur.
Spaarpotje
Vlak pleit er daarom voor om nú te beginnen met het opbouwen van een fonds, voor de afgedankte panelen van de toekomst. "Onze ambitie is om zo hoogwaardige mogelijke recycling te realiseren. Dan zal je ook naar verwerkingstechnieken moeten gaan die duurder zijn dan de huidige techniek. Dat staat inmiddels buiten kijf."
Erg veel haast wordt er met dat spaarpotje voor de toekomst echter niet gemaakt. Volgens Vlak is het aantal producenten dat helemaal geen recyclingsbijdrage betaalt, nu nog te groot om zoiets op te zetten. "Het grote aantal freeriders is een concurrentienadeel voor bedrijven die het goed geregeld hebben. Dat willen we eerst aanpakken." De politiek neemt ondertussen een afwachtende rol in, en laat het over aan de markt.
Ondertussen maakt Anders zich zorgen over de groeiende afvalstroom: "Wij verwachten dat er eind 2024 al zo'n 80 miljoen zonnepanelen op Nederlandse daken en op de grond liggen. Dat is natuurlijk een tikkende milieutijdbom als we daar niet goed mee omgaan. Daarom moeten we gewoon gaan investeren in goede recyclingfaciliteiten in Nederland."
