Prominente Tsjechische oud-dissident Petr Uhl (80) overleden
De prominente Tsjechische journalist en mensenrechtenactivist Petr Uhl is op 80-jarige leeftijd overleden. Hij stond bekend als een van de belangrijkste dissidenten tijdens het communistische bewind in Tsjechoslowakije en was een van de leidende figuren achter de Fluwelen Revolutie.
Na het neerslaan van de Praagse Lente door de Sovjet-Unie in 1968 besloot de jonge ingenieur Uhl een ondergrondse jeugdbeweging op te zetten. Een jaar later werd de groep al opgebroken en belandde Uhl na een showproces voor vier jaar in de gevangenis.
Na zijn vrijlating sloot hij zich aan bij Charta 77, de mensenrechtenbeweging van onder meer de latere president Vaclav Havel. De groep, bestaande uit regeringskritische intellectuelen en kunstenaars, hoopte door middel van een vreedzame dialoog de communistische regering tot hervormingen te bewegen.
In 1979 werd Uhl opnieuw veroordeeld, ditmaal voor vijf jaar, vanwege het helpen van vervolgde activisten.
Volkswoede door gerucht
De vervolging weerhield Uhl er niet van zijn dissidente activiteiten voort te zetten. De activist stelde zijn woning beschikbaar als enigszins veilige, beschutte ontmoetingsplek voor dissidenten uit Centraal- en Oost-Europa en onafhankelijke journalisten. Ook speelde hij een belangrijke rol in het schrijven en verspreiden van onafhankelijk nieuws.
Uhl onderhield contact met westerse diplomaten:
Het was Uhl die in november 1989 aan westerse en onafhankelijke media het gerucht doorbelde dat bij een anti-overheidsdemonstratie in Praag een dodelijk slachtoffer was gevallen. Dat nieuws bleek achteraf een leugen, maar Uhl nam het bericht voor waar aan. Nepnieuws of niet: een volkswoede ontstak.
Het bleek het startschot voor de Fluwelen Revolutie. Demonstrerende studenten namen de straat over, grote stakingen legden fabrieken en kantoren stil. Het communistische bewind van Tsjechoslowakije zag geen andere optie dan met dissidenten om tafel te gaan, met een geweldloze politieke omwenteling tot gevolg, drie jaar later gevolgd door de vreedzame scheiding van Tsjechië en Slowakije.
In het nieuwe, vrije Tsjechië hielp Uhl de democratie opbouwen als directeur van het Tsjechische persbureau ČTK. Ook bekleedde hij diverse functies als mensenrechtenfunctionaris, waarbij hij onder meer aandacht vroeg voor de achterstelling van de Roma in het land. In het begin van deze eeuw zat hij enkele jaren in het parlement namens de Groene Partij.
Toegewijd
De Tsjechische premier Petr Fiala roemt Uhl op Twitter om zijn "moed en doorzettingsvermogen in de strijd tegen het totalitarisme". Voormalig dissident Dana Nemcova omschrijft hem als een "toegewijde, hardwerkende man die iedereen accepteerde".
Uhl is onderscheiden met verschillende Tsjechische titels, evenals hoge Poolse, Duitse en Franse onderscheidingen. Hij wilde zijn rol in de moderne Tsjechische geschiedenis zelf echter niet te groot maken. Zo schreef hij in zijn memoires: "Ik deed wat ik dacht dat goed was."
