Bijna alles wordt duurder, en niet zo'n beetje ook. De inflatie steeg in november tot 5,6 procent, het hoogste niveau in decennia. Dat betekent dat alles wat Nederlanders kopen, gemiddeld 5,6 procent meer kost dan in november vorig jaar.
De inflatie is al een tijdje aan de gang, maar nieuw is dat ook voeding duurder wordt. Bij je dagelijkse boodschappen merk je dat misschien niet heel erg, maar dat kan veranderen, zeggen economen.
"De consument merkt de hoge inflatie nu vooral in de energierekening en bij het tanken langs de snelweg", zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van statistiekbureau CBS. "Maar we zien de laatste tijd ook dat de prijzen in de voedingsmiddelenindustrie hard aan het stijgen zijn."
8 procent duurder
Een duidelijk voorbeeld: koffie. Koffie- en theebedrijf Simon Lévelt verhoogde de prijzen in de speciaalzaken al met 8 procent, zegt directeur Bert Jongsma. "En we berekenen nu nog niet alle kostenstijgingen door aan de klant."
Net als iedereen wordt Jongsma geraakt door de extreem hoge gasprijzen. "We gebruiken veel gas in onze roosterinstallatie. Een groene koffieboon moet flink opgewarmd worden om een mooie geroosterde boon te krijgen."
Daarnaast heeft Jongsma, net als veel andere ondernemers, te maken met hoge transportkosten. De meeste koffie komt uit Brazilië. "Zeetransport is tot vier keer zo duur geworden."
- Nieuwsuur
'Groene', nog ongebrande koffiebonen - Nieuwsuur
Koffiebonen na het roosteren
Wat is de oorzaak van die hogere prijzen? "We zien dat de wereldeconomie weer opstart", zegt econoom Mathijs Bouman. "Vorig jaar deed iedereen rustig aan met geld uitgeven, terwijl iedereen wél geld ontving. Dit jaar durft iedereen weer te kopen, maar we gaan veel te hard van start. Bedrijven hadden niet genoeg spullen op de plank en er waren niet genoeg investeringen gedaan in bijvoorbeeld de olie- en gasindustrie."
Slechte oogst
En specifiek voor de koffie-industrie geldt: de grondstoffen, de nog groene bonen, zijn in een jaar tijd dubbel zo duur geworden. Koffieprijzen fluctueren sowieso relatief sterk, maar de huidige prijs is de hoogste in zeven jaar.
De oorzaak is de verwachting dat de koffieoogst in Brazilië komend voorjaar erg tegenvalt. Zowel wat betreft volume als kwaliteit. Dat heeft vooral te maken met de weersomstandigheden, legt Jongsma uit. "Op een belangrijk moment is daar vorst geweest en dat is erg slecht voor de jonge koffieplant. Nu is er ook nog sprake van weinig regenval. Droogte is heel erg slecht in de bloesemtijd want dan komt de koffiebes niet volledig tot groei."
Vroeg of laat zul je hogere kosten moeten doorvertalen in de prijs van je eindproduct.
De consument merkt hier nog niet heel veel van, maar Jongsma denkt dat dat gaat veranderen. "Veel koffiebedrijven kopen lang vooruit koffie in, wij ook. We hebben nu nog voorraad van voor de prijsstijging, en kunnen daardoor de prijzen in de winkels laag houden. Maar op een gegeven moment moeten bedrijven toch opnieuw inkopen, en dat zal tegen een hogere prijs moeten."
"Vroeg of laat zul je dat moeten doorvertalen in de prijs van je eindproduct. Ook een kopje koffie gaat duurder worden."
Of die hogere prijzen vervolgens lang aanhouden, of zelfs structureel zijn, is moeilijk te zeggen. Veel hangt af van toekomstige oogsten.
In een nieuw rapport zegt de Rabobank te verwachten dat de voedselprijzen in ieder geval in 2022 hoog blijven. Als oorzaken noemt de bank het slechte weer en de hogere prijzen van energie, arbeid en transport.
Loon-prijsspiraal?
Ook voor andere producten geldt: het is afwachten of de hoge prijzen tijdelijk of langdurig zijn. "Dat is er vooral van afhankelijk of de hogere energieprijzen worden doorberekend in prijzen van andere producten en diensten", zegt econoom Van Mulligen.
"Uiteindelijk", zegt Bouman, "is het echte gevaar dat de prijsstijgingen leiden tot loonstijgingen en dat die weer worden doorberekend in de prijzen." Ook De Nederlandsche Bank waarschuwde vorige week voor zo'n zogenoemde loon-prijsspiraal. Bouman: "We zitten nog niet in zo'n situatie, maar daar moeten we wel het oog op houden."
