Aleid Wolfsen van de Autoriteit Persoonsgegevens zegt dat de Raad van State (RvS) medeplichtig is aan discriminatie. Hij zegt dit naar aanleiding van uitspraken van de Raad van State in zaken van slachtoffers van de toeslagenaffaire. De RvS keurde de aanpak van de Belastingdienst goed, terwijl daar volgens deskundigen geen wettelijke grond voor was. Wolfsen noemt het optreden van de hoogste bestuursrechter 'ongekend ernstig'.
Wolfsen verwijt de RvS dat het ze nooit is opgevallen dat het vrijwel altijd ging om mensen met een dubbele nationaliteit. "Het is zo massaal en zo omvangrijk. Als je dat niet hebt gezien, is er iets mis met je waarnemingsvermogen." Volgens Wolfsen is het de taak van de Raad van State om mensen te beschermen tegen discriminatoir gedrag. "Als je dat niet doet, werk je mee aan het discrimineren van mensen. Dan ben je medeplichtig."
De Raad van State is de hoogste bestuursrechter die een uitspraak kan doen over een geschil tussen burger en de overheid. Veel gedupeerden van de toeslagenaffaire richtten zich tot de Raad van State in de hoop hun gelijk te halen. Vaak tevergeefs.
'Raad van State heeft gefaald'
En dat valt de Raad van State aan te rekenen, onderschrijft hoogleraar bestuursrecht Bert Marseille van de Rijksuniversiteit Groningen. In de toeslagenaffaire koos de Belastingdienst voor een alles-of-niets-aanpak. Bij een kleine fout moest de volledige toeslag terugbetaald worden. Marseille noemt die aanpak 'disproportioneel'.
"Als je tien euro niet kan verantwoorden is het disproportioneel om 10.000 euro terug te laten betalen. De wet verplichtte de Belastingdienst niet om dit te doen. De rechter was dus ook niet verplicht om besluiten waarin die disproportionaliteit zat, goed te keuren. Dat is wel gebeurd. In dat opzicht heeft de Raad van State gefaald," zegt Marseille.
Fatiha hoopte dat de Raad van State zou erkennen dat ze geen fraudeur is. Ze ging vol vertrouwen naar de zitting van de RvS, maar kreeg geen gelijk. "Mijn vertrouwen in het rechtssysteem is helemaal weg.":
Advocaat Jacqueline Nieuwstraten vindt ook dat de Raad van State gefaald heeft. "Je mag verwachten dat de hoogste rechter van Nederland de belangen van burgers beschermt." Ze heeft veel zaken gedaan van slachtoffers van de toeslagenaffaire. "Ik begreep echt niet waar die alles-of-niets aanpak vandaan kwam. Het stond niet in de wet. Ik heb altijd gezegd: het klopt niet wat jullie zeggen. "
In oktober 2019 draait de Raad van State en komt terug op de alles-of-niets-aanpak van de Belastingdienst. De gevolgen voor de gezinnen kunnen te ernstig zijn, zeggen de rechters dan. Nieuwstraten was daar blij mee, al vindt ze dat het besluit veel te laat komt. "Dat heb ik tien jaar lopen roepen. Dat het niet volgde uit de wetgeving."
Ondanks de draai die er is gemaakt zegt Aleid Wolfsen van de Autoriteit Persoonsgegevens dat de Raad van State zich 'achter de oren moet krabben'. "Het is gewoon een ramp. Het is verschrikkelijk. Als discriminatie een rol heeft gespeeld en je bent daarbij betrokken en hebt onvoldoende doorgevraagd. Dan moet je je toch afvragen: hoe heeft mij dit kunnen gebeuren? Dat moet niet nog een keer gebeuren."
