Na twee weken onderhandelen door bijna tweehonderd landen is gisteravond op de klimaattop in Glasgow de slotverklaring afgehamerd. Het resultaat volgens voorzitter Sharma: het doel om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad is weliswaar nog in leven, "maar de pols is zwak".
In zijn commentaar verwijst Sharma naar het afgezwakte karakter van de verklaring. Onder druk van met name India en China is op het laatste moment een formulering over het stoppen met fossiele brandstoffen herzien. In de slotverklaring staat nu dat er wordt gewerkt aan het 'verminderen' van het gebruik van steenkool, en niet aan het 'uiteindelijk stoppen' met deze brandstof, zoals het eerder was geformuleerd.
Sommige deelnemende landen gaven al aan ongemak te voelen bij dit onderdeel van de slotverklaring. Ook deskundigen en milieuorganisaties zijn kritisch, al is een deel wel te spreken over het signaal dat de landen hebben afgegeven op de top in Schotland.
Ik ben blij dat ik niet in Glasgow aanwezig was, anders had ik mij diep geschaamd voor het resultaat.
Wie zeer kritisch is, is Gert-Jan Nabuurs, hoogleraar Europese Bossen aan de Wageningen Universiteit en hoofdauteur bij het klimaatpanel IPCC. Hij vindt dat dat de belangrijkste doelen - de aanscherping van de klimaatdoelen voor 2030 en de financiering voor ontwikkelingslanden - totaal niet zijn bereikt. Nabuurs denkt dat met dit resultaat de 1,5-graden-doelstelling niet meer haalbaar is.
"Dit laat het failliet zien van onderhandelingen met 200 landen. Hier kom je nooit uit, de belangen zijn te verschillend. Hier moeten andere wegen bewandeld worden in de toekomst. Met een meer regionale aanpak zoals bijvoorbeeld de Europese Green Deal, of een aanpak via een veel kleinere G20 of iets dergelijks. Anders komen we hier nooit uit. Ik ben blij dat ik niet in Glasgow aanwezig was, anders had ik mij diep geschaamd voor het resultaat".
'Slap, maar wel een doorbraak'
Milieuorganisatie Greenpeace merkt de gebreken van deze uitkomst ook op, maar ziet nog wel een lichtpuntje. "Het is slap, het is zwak en het 1,5-graden-doel is nog maar net in leven. Maar er is wel een signaal afgegeven dat het tijdperk van fossiele brandstoffen ten einde loopt. En dat is belangrijk. Zeker op een klimaattop waar lobbyisten van de fossiele industrie wederom flink vertegenwoordigd waren."
Dat de tekst op het laatste moment is aangepast, doet daar volgens Greenpeace niet aan af. "De zin in de slotverklaring over het minderen met steenkool en het afschaffen van subsidies voor fossiele brandstoffen is afgezwakt, maar het is niettemin een doorbraak."
Investeerders realiseren zich dat fossiele brandstoffen hun langste tijd gehad hebben.
Maarten van Aalst van het Klimaatcentrum van het Internationale Rode Kruis vindt ook dat de afspraken van Glasgow belangrijke stappen vooruit bevatten. "Maar uiteindelijk is het too little too late en het laat de mensen die nu al de hardste klappen krijgen in de steek."
Volgens Van Aalst lijkt het alsof men op de klimaattop in 2015 in Parijs doorhad dat ons huis in brand stond en dat toen besloten is om snel te gaan blussen. "Zes jaar later stellen we vast dat de brand echt uit de hand loopt, en dat we de komende jaren opnieuw bij elkaar zullen komen om te kijken of we dan wel afspraken kunnen maken over het aanschaffen van emmers om bluswater te gaan halen."
Toch blijft hij hoopvol. "Er is een hoop veranderd sinds Parijs. Iedereen ziet dat het klimaat verandert en de wetenschap is helderder dan ooit over de gevolgen. Investeerders realiseren zich dat fossiele brandstoffen hun langste tijd gehad hebben."
'Urgentie voelbaar, maar daar zie je nu niets van'
Hilde Stroot, klimaatspecialist bij Oxfam Novib: "Het lijkt wel of veel leiders op een andere planeet leven dan de rest van ons. Geen droogte, branden en stijgende zeespiegel kunnen hen doordringen van de noodzaak om te stoppen met CO2- en methaan-uitstoot. Ook nu weer zagen we dralen, uitstellen en op het laatste moment verwateren van teksten, zoals het 'uitfaseren' van kolen dat last minute werd veranderd in 'gradueel reduceren'."
Wie positiever is, is Jos Cozijnsen, expert op het gebied van emissiehandel. "Ik ben echt blij over wat er is afgesproken over het gebruik van de CO2-markt."
Volgens hem worden dubbeltellingen zo veel mogelijk voorkomen als landen onderling emissiereducties verhandelen en moeten ze daarover heel precies gaan rapporteren. "Met investeringen in de internationale bevoorradingsketen door bijvoorbeeld Nederlandse zuivel- en koffiebedrijven, en denk aan schoner transport, verpakkingen en duurzame landbouw, kan tweemaal meer worden gereduceerd dan in het binnenland alleen."
'Verraad'
Milieudefensie stelt dat de urgentie van de klimaatcrisis aan het begin van deze klimaattop overal voelbaar was. Maar de milieuorganisatie vindt dat dat niet terug te zien is in de uitkomst van de klimaattop in Glasgow.
"Om nog zicht te houden op 1,5 graden en gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen, is afbouw van alle fossiele brandstoffen nodig", zegt Nine de Pater, campagneleider Klimaat en Energie. "Deze zwakke slotverklaring beperkt zich slechts tot de voorzichtige afbouw van sommige fossiele subsidies. Het is nodig dat Nederland op volgende klimaattoppen niet alleen hoger inzet, maar ook in eigen land aan de slag gaat."
Milieubewegingennetwerk Friends of the Earth spreekt van "niets minder dan een schandaal". "Alleen de woorden '1,5 graden' zijn zinloos als er in de overeenkomst niets staat om die woorden waar te maken. COP26 zal de geschiedenis ingaan als een verraad van de landen in het zuiden. In de steek gelaten zonder geld voor de energietransitie, aanpassing of verlies en schade."
