Met de winter in aantocht raakt de Afghaanse economie steeds verder in een vrije val. Die economie draaide al vóór de Taliban niet goed, en was enorm afhankelijk van buitenlandse hulp. Nu lijdt de bevolking, hebben mensen honger en raakt het geld dat er nog is, op. "Het is hartverscheurend voor ons om deze situatie te zien", zegt econoom Torek Farhadi.
Farhadi adviseerde jaren geleden de president en de centrale bank van Afghanistan over de economie. De Taliban vroegen hem nu weer te helpen. "Ik zei: oké, jullie zeggen dat je de oorlog tegen een supermacht hebt gewonnen. Maar nu loop je het risico de grotere economische oorlog te verliezen."
Nu al zijn er verhalen van mensen die hun kinderen moeten verkopen om schulden af te betalen. Volgens de VN heeft zo'n 95 procent van de Afghanen honger en staat de gezondheidszorg op omvallen. Mede door de sancties, de droogte en bevroren tegoeden loert er een humanitaire crisis. En dan moet de winter nog komen. "Dan breekt het zwaarste deel van de economische crisis aan", zegt Farhadi.
De Taliban zijn nu zo'n twee maanden aan de macht in Afghanistan. Ook in de stad Herat, waar Fatema, Massoud en Nadia wonen. In de video hieronder zie je hoe hun levens radicaal zijn veranderd.
Afghanistan was altijd al afhankelijk van ontwikkelingshulp. Maar na de machtsovername van van de Taliban is de geldkraan dichtgedraaid. De reserves van de Afghaanse centrale bank, bijna 10 miljard dollar, zijn bevroren. De betaling van honderden miljoenen aan ontwikkelingshulp via de Wereldbank en het IMF is gestopt. Allemaal om te voorkomen dat geld bij de Taliban terecht komt. Maar de gevolgen daarvan bereiken veel meer mensen dan alleen de Taliban.
"Honderdduizenden mensen zijn hun baan kwijtgeraakt toen de regering viel, omdat hun salaris in dollars werd betaald", zegt Afghanistan-analist Ibraheem Bahiss. "De Taliban hebben geprobeerd de crisis te verlichten en in te perken. Er kwam een verbod op het exporteren van dollars en kapitaal en zit een limiet op hoeveel je mag opnemen bij de bank (170 euro per week, red.). Ik denk dat ze zo het onvermijdelijke misschien uitstellen, maar verder niet ingrijpen."
Zolang het land weinig dollars heeft en alle tegoeden bevroren blijven, kan het geen grote investeringen doen. "Afghanistan importeert brandstof uit Centraal-Azië en Iran, elektriciteit uit Centraal-Azië en voedsel uit Iran en Pakistan", zegt Farhadi. "Maar het land zal moeite krijgen om die import te betalen." Ondertussen stijgen de prijzen voor de gewone Afghanen gewoon verder. "Meel en olie zijn al bijna twee keer zo duur. Mensen hebben niet genoeg geld voor drie maaltijden per dag. Uiteindelijk is de gewone bevolking het slachtoffer."
Miljoenen mensen zijn inmiddels afhankelijk van voedselpakketten. Dit soort humanitaire hulp krijgt Afghanistan nog wel, via grote NGO's en VN-organisaties. Afgelopen week beloofde de Europese Unie nog eens een miljard euro, maar dat gaat niet allemaal naar Afghanistan. "Een groot deel van dat geld zou weleens naar buurlanden kunnen gaan om een nieuwe vluchtelingenstroom te voorkomen", zegt Bahiss.
De hulppakketten zijn hard nodig, maar om de economie te redden zijn ze niet genoeg. In ruil voor economische steun en een eventuele verlichting van de sancties zal de Taliban op het gebied van mensenrechten naar de internationale gemeenschap moeten luisteren. Tijdens gesprekken in Qatar tussen de VS en de Taliban kwam dat al wel aan bod. "Dus ze zijn wel bereid dit onderwerp te bespreken", zegt Bahiss. "Dat neemt niet weg dat landen misschien wel huiverig zijn om de Taliban miljarden dollars te geven."
Het is een reden dat Farhadi de Taliban adviseert een "inclusieve" regering te bouwen, inclusief mensen die niet van de Taliban zijn. "Ze moeten uit hun ideologische bubbel treden en zich realiseren dat een staat regeren echt wat anders is. Dat betekent dat je met de rest van de wereld te maken hebt. En aangezien Afghanistan afhankelijk is van hulp, zullen ze zich moeten aanpassen aan wat de wereld van hen wil."
