EU-landen veroordelen uitspraak van Poolse rechter: 'Ze spelen met vuur'
EU-landen hebben verbolgen gereageerd op de uitspraak van het Poolse Constitutionele Hof. Dat oordeelde gisteren dat de Poolse wet boven het Europees recht gaat.
Het grondwettelijk hof boog zich op verzoek van premier Mateusz Morawiecki over de vraag wat zwaarder weegt: Pools of Europees recht. Sommige artikelen van de verdragen van de Europese Unie en sommige uitspraken van de EU-rechtbanken zijn in strijd met de Poolse grondwet, luidde het oordeel.
De verwachting was al dat de uitspraak de verhoudingen tussen Polen en de andere EU-landen verder op scherp zou zetten. "Een aanval op Europa", zo noemt de Franse minister van Europese Zaken het oordeel van de Poolse rechter. Hij sluit economische sancties niet uit. "Het is zeer ernstig. Er is een risico dat Polen de Europese Unie verlaat." Hij voegt daar aan toe dat hij dat scenario niet wenselijk vindt.
Knapen: zorgelijk
De Nederlandse demissionaire minister Knapen vindt de situatie buitengewoon zorgelijk: "Het stapelt zich op. De Europese Unie bestaat op basis van het feit dat iedereen zich houdt aan de Europese regels, dus daar moeten we naar terug, linksom of rechtsom." Volgens hem houdt het geduld op een gegeven moment wel op. Knapen ziet wel iets in financiële sancties, zoals het inhouden van Europees coronageld voor Polen. "Dat zou mijn voorkeur hebben, maar we moeten kijken wat kan en mag."
Ook Luxemburg laat zich fel uit. "Deze ontwikkeling in Polen is zeer verontrustend", stelt minister van Buitenlandse Zaken Jean Asselborn. "We moeten zeggen dat Polen met vuur speelt."
De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas veroordeelt de uitspraak van de rechter ook en zegt dat landen die bij de EU horen zich volledig moeten houden aan alle regels.
De Europese Commissie liet gisteren in een schriftelijke verklaring al weten "ernstig bezorgd" te zijn over de uitspraak en stelde dat de EU-wetgeving boven nationale wetten staat.
Verheugde Poolse reacties
In Polen wordt verdeeld gereageerd op de uitspraak. Premier Morawiecki reageert in een bericht op Facebook verheugd. "We willen een gemeenschap uit respect, geen groep waarbij sommige gelijker zijn dan anderen." Voormalig minister-president en voormalig voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk roept pro-Europese landgenoten juist op om de straat op te gaan.
Tusk is leider is van de conservatief-liberale oppositiepartij Burgerplatform (PO), de grootste oppositiepartij van Polen. Hij roept mensen op om zondag samen te komen in Warschau om te demonstreren tegen de uitspraak van het Constitutionele Hof.
Het Europees Hof in Luxemburg heeft Polen meermaals op de vingers getikt vanwege hervormingen die de onafhankelijke rechtspraak in gevaar brengen. De Poolse conservatieve regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) heeft hierover al jaren ruzie met de Europese Commissie. De PiS wil niet dat Europa zich bemoeit met het Poolse rechtssysteem.
Anti-corruptieorgaan GRECO van de Raad van Europa meldde vorige maand dat de positie van de onafhankelijke rechtspraak in Polen sinds een kritisch rapport in 2018 nog verder is verzwakt. Met name met de Poolse tuchtkamer voor rechters is GRECO het oneens. Deze disciplinaire kamer van het Poolse hof kan rechters bestraffen. De kamer bestaat uit rechters die zijn geselecteerd door de nationale raad voor de rechterlijke macht, die weer is benoemd door het door PiS gedomineerde parlement.
Bekijk ook deze explainer van NOS op 3 over juridische strijd tussen Polen en de EU:
