Nobelprijs voor Literatuur naar Tanzaniaanse schrijver Abdulrazak Gurnah
De Nobelprijs voor Literatuur gaat dit jaar naar Abdulrazak Gurnah. De jury roemt de Tanzaniaanse romanschrijver voor zijn "compromisloze en meelevende beschrijving van de gevolgen van kolonialisme en het lot van vluchtelingen in de kloof tussen culturen en continenten".
Gurnah werd in 1948 geboren op het eiland Zanzibar. In zijn tienerjaren kwam hij als vluchteling naar Groot-Brittannië, waar hij begon aan een academische carrière, maar ook romanschrijver werd. Hij schreef in het Engels, hoewel zijn eerste taal Swahili was.
Het bekendst is zijn historische roman Paradise uit 1994, waarmee hij genomineerd werd voor de Booker Prize. Het is van zijn tien boeken het enige dat in vertaling in Nederland verscheen. Vorig jaar publiceerde hij nog Afterlives over de periode waarin zijn geboorteland door Duitsland was gekoloniseerd.
Kosmopolitisch
"Hij schetst een beeld van een Afrika dat bij veel lezers onbekend is", zegt de juryvoorzitter van het Nobelcomité. "Het kustgebied van de Indische Oceaan, getekend door slavernij en onderdrukking door verschillende regimes, zoals de Portugezen, Indiërs, Arabieren, Duitsers en Britten. Zanzibar was al kosmopolitisch lang voordat globalisering bestond."
Volgens de jury heeft Gurnah niet alleen oog voor het racisme en de vooroordelen waarmee zijn personages te maken krijgen, maar ook voor het zwijgen en de heruitgevonden levensverhalen waarmee zij dat proberen te bestrijden. Dat levert volgens de jury verhalen op waarbij een eenvoudige uitkomst onmogelijk is.
Afrikaanse winnaar zeldzaamheid
Het is de tweede keer dat een zwarte auteur uit Afrika de literatuurprijs wint, na de Nigeriaan Wole Soyinka in 1986. Andere winnaars van het continent zijn de Zuid-Afrikanen Nadine Gordimer en J.M. Coetzee, de Egyptenaar Naguib Mahfouz en Albert Camus, die in de toenmalige Franse kolonie Algerije geboren werd.
Omdat de prijs in het verleden bovengemiddeld vaak naar Europeanen en Amerikanen ging, kondigde de Zweedse Academie, die bepaalt wie de prijs krijgt, recentelijk aan meer experts uit andere taalgebieden te betrekken bij de besluitvorming. Daardoor zouden schrijvers uit Azië en Afrika meer kans moeten maken op de eer.
De Nobelprijs voor Literatuur ging vorig jaar naar de Amerikaanse dichter Louise Glück, de zestiende vrouw van de 118 personen die werden bekroond. Afgelopen maand verscheen haar eerste in het Nederlands vertaalde dichtbundel, Averno.
Niet in Stockholm en Oslo
Eerder deze week werden al de prijzen uitgereikt voor Geneeskunde, Natuurkunde en Scheikunde. Die gingen respectievelijk naar onderzoek over het waarnemen van aanrakingen, klimaatmodellen en het bouwen van moleculen. Morgen wordt in Oslo bekendgemaakt wie de Nobelprijs voor de Vrede dit jaar krijgt.
De Nobelprijzen worden uitgereikt op 10 december, de sterfdag van oprichter Alfred Nobel. Voor het tweede jaar op rij gebeurt dat vanwege corona niet in Stockholm en Oslo, maar krijgen de laureaten hun gouden medaille in eigen land overhandigd.
Aan alle prijzen is een geldbedrag verbonden van 10 miljoen Zweedse kronen, iets minder dan een miljoen euro. Als een Nobelprijs aan meerdere ontvangers wordt toegekend, moet dat bedrag worden gedeeld.
