Nobelprijs natuurkunde voor klimaatmodellen en verborgen patronen
De Nobelprijs voor Natuurkunde gaat dit jaar naar drie wetenschappers voor hun onderzoek naar complexe systemen zoals het klimaat. Zij moeten de prijs van een miljoen euro delen.
De ene helft van de prijs is voor de Amerikaanse klimatoloog van Japanse origine Syukuro Manabe (1931) en de Duitse oceanograaf Klaus Hasselmann (1931) voor hun onderzoek naar het betrouwbaar voorspellen van de opwarming van de aarde. De andere helft gaat naar de Italiaanse theoretisch natuurkundige Giorgio Parisi (1948) voor zijn onderzoek naar verborgen patronen in ongeordende complexe materialen, van atoomniveau tot op planetaire schaal.
Hogere temperatuur door mens
Syukuro Manabe demonstreerde in de jaren 60 hoe verhoogde niveaus van kooldioxide in de atmosfeer leiden tot verhoogde temperaturen aan het aardoppervlak. Zijn werk legde de basis voor de ontwikkeling van de huidige klimaatmodellen. Ongeveer tien jaar later creëerde Klaus Hasselmann een model dat weer en klimaat met elkaar verbindt en zo de vraag beantwoordt waarom klimaatmodellen betrouwbaar kunnen zijn, ook als het weer wisselvallig en chaotisch is.
Hasselmann ontwikkelde ook methoden die zijn gebruikt om te bewijzen dat de verhoogde temperatuur in de atmosfeer te wijten is aan de menselijke uitstoot van kooldioxide.
Volgens het Zweedse Nobelcomité behoren de ontdekkingen van Giorgio Parisi tot de belangrijkste bijdragen aan de theorie van complexe systemen. Ze maken het mogelijk om ogenschijnlijk geheel willekeurige materialen en verschijnselen te begrijpen en te beschrijven, niet alleen in de natuurkunde, maar ook op andere gebieden, zoals de wiskunde, biologie, neurowetenschappen en machine learning, aldus het comité.
De link tussen de drie prijswinnaars was bij de bekendmaking niet voor alle aanwezige journalisten direct duidelijk. Volgens voorzitter Thors Hans Hansson van het Nobelcomité zijn chaos en fluctuaties de overkoepelende thema's. "We kunnen voorspellen wat er in de toekomst met ons klimaat gebeurt, als we weten hoe we het chaotische weer moeten begrijpen."
Wetenschappelijke fundament
Volgens Hansson tonen de ontdekkingen aan dat de menselijke kennis over het klimaat berust op een solide wetenschappelijk fundament. "Gebaseerd op een grondige analyse van waarnemingen. De laureaten van dit jaar hebben allemaal bijgedragen aan het behalen van dieper inzicht in de eigenschappen en evolutie van complexe fysieke systemen."
Een van de aanwezige journalisten vroeg of het comité met deze prijs ook een boodschap richting de wereldleiders wil sturen over de klimaatcrisis. "Ik weet niet zeker of de wereldleiders die de boodschap nu nog niet hebben begrepen, het wel zullen begrijpen omdat wij het zeggen", reageerde Hansson. "Dit is een natuurkundeprijs". Vervolgens benadrukte hij nogmaals dat klimaatmodellen een solide basis hebben in de natuurkunde.
