Verplichte coronapas voor werkenden Italië: 'Twintig procent van salaris op aan testen'

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

In Nederland is een QR-code verplicht voor de horeca. In Italië maken ze zich op voor een volgende stap. Vanaf 15 oktober wordt de QR-code verplicht voor alle 18 miljoen Italianen die werken voor de overheid of private bedrijven.

Italië besloot in augustus al om de pas voor werknemers in de publieke sector verplicht te stellen, straks geldt de maatregel voor alle werkenden. Wie niet gevaccineerd is, moet zich elke paar dagen op eigen kosten laten testen.

"De regering handelt met de grootst mogelijke vastberadenheid om nieuwe sluitingen te voorkomen", zei premier Mario Draghi vorige week op een conferentie met ondernemers. "De coronapas is een instrument om de vrijheid en veiligheid van burgers te beschermen." Naar schatting vier miljoen werknemers in Italië zijn niet gevaccineerd. Dat zij nu enigszins voor het blok worden gezet, vindt de grote meerderheid van de Italianen een goede zaak. Tegenstanders vinden de verplichting veel te ver gaan.

'Gevaccineerd, maar niet omdat ik dat wil'

Vakbondsafgevaardigde Augustin Breda zegt dat de impact voor sommige werknemers groot is. Hij noemt als voorbeeld keukengigant Electrolux. Zij hebben een grote fabriek in het Noord-Italiaanse Veneto. "Hier werken 1400 mensen, één derde van de medewerkers is niet gevaccineerd", schat Breda. "Als zij zich laten testen, kost dat 180 euro per maand, met een salaris van 1200 tot 1500 euro. Vijftien tot twintig procent van je salaris besteden aan tests, dat kunnen arbeiders niet doen."

Verschillende werknemers kiezen er daarom voor zich toch te laten vaccineren. "Ik heb de eerste prik gehad, en ga de tweede ook nemen. Maar niet omdat ik dat wil", vertelt Antonella van 35. "Ik neem hem om te mogen werken en omdat ik een dochter heb die anders niet naar school kan." Die overweging maken veel Italianen: de week na de bekendmaking van de nieuwe wet steeg het aantal toegediende vaccins met 19 procent.

Vakbonden in Italië zijn in principe voor vaccineren, zegt Breda. Maar deze maatregel noemt hij discriminerend. "Om een zo hoog mogelijk aantal gevaccineerden na te streven, schendt de regering belangrijke principes voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer." Uit een peiling van onderzoeksbureau Ipsos blijkt dat 10 procent van de Italianen die mening deelt.

'Test elke twee dagen, anders kom ik school niet in'

Wat niet-gevaccineerde arbeiders over twee weken te wachten staat, is voor leraar Roberto Cherubini al een maand de dagelijkse realiteit. "Ik reserveer een afspraak, ga naar de apotheker, laat me testen en krijg een green pass waarmee ik naar binnen mag", vertelt hij. "Dat doe ik elke twee dagen, op eigen kosten. Anders kom ik de school niet in."

Samen met collega's overweegt Cherubini juridische stappen. Zijn advocaat en hij vinden de coronapas-verplichting niet te rijmen met de Italiaanse grondwet. "Het is waar dat je een gezondheidsbehandeling wettelijk kan verplichten. Maar mensen moeten ook de laatste zinnen lezen van dat artikel. Daarin staat dat je nooit iemands waardigheid mag ontnemen."

De bonnetjes van de PCR-tests bewaart hij. "De schooldirecteur is verantwoordelijk voor de gezondheid van het personeel, docenten zouden die onderzoeken niet zelf moeten betalen. Dat moet de werkgever doen, het ministerie van onderwijs. We willen dat ze ons terugbetalen."

In Veneto, bij skischoen-fabrikant Tecnica, vertelt bedrijfsleider Alberto Zanatti dat hij niet overweegt de tests te betalen. "Dat heeft te maken met gelijke kansen. Uit respect voor wie zich laat vaccineren, kunnen we geen oogje dichtknijpen voor wie dat niet wil."

Tecnica heeft tijdens de lockdown vorig jaar zware verliezen geleden, vertelt Zanatti. "Op dagen waarop we normaal drie- of vierhonderdduizend euro per dag hadden gefactureerd, was dat toen nul."

'Ongrondwettelijk horrorscenario'

Dat al zijn werknemers over twee weken een coronapas hebben, stelt hem gerust. "Natuurlijk is het een vorm van dwang. Maar die dwang dient het welzijn van iedereen. We hebben de juiste instrumenten, zoals dat vaccin, om onze medewerkers veilig te laten werken en covid achter ons te laten. Die moeten we gebruiken."

Zo is de verplichte coronapas voor hem een welkome oplossing. Voor anderen is het een ongrondwettelijk horrorscenario. De regering van premier Draghi zet door, gesterkt door stijgende vaccinatiecijfers. Dat niet-gevaccineerden voor hun beleid de rekening betalen, nemen ze voorlopig op de koop toe.