Zaak Gabby Petito en spoorloze verloofde leidt tot 'online wervelwind'

De Instagram-pagina van de Amerikaanse Gabby Petito stond er wekenlang vol mee: foto's van haar en haar verloofde Brian Laundrie, poserend in spectaculaire natuurgebieden en bij fotogenieke kliffen. Maar deze maand brokkelde het beeld van een sprookjesachtige rondreis door de Verenigde Staten stukje bij beetje af.

Eerst verloren de ouders van Petito het contact met hun dochter, kort daarna keerde Laundrie in zijn eentje terug naar huis. Waar zijn verloofde was, wilde hij niet zeggen. De zaak kwam in een stroomversnelling toen Petito's ouders hun dochter als vermist opgaven. Afgelopen zondag werd haar lichaam gevonden in een nationaal park in Wyoming. Laundrie is ondertussen al dagen spoorloos.

De zaak houdt veel Amerikanen bezig. Persbureau AP spreekt van een "online wervelwind" met huis-tuin-en-keukenspeurneuzen die via onder meer TikTok en Instagram allerlei eigen theorieën over de zaak delen. De FBI en de politie zeggen te zijn overspoeld met tips over de mogelijke locatie van Laundrie. Naar hem wordt nu gezocht in een natuurreservaat in Florida, onder meer met duikteams.

Swipe door de afbeeldingen voor een tijdlijn:

Dat deze individuele kwestie de gemoederen zo bezighoudt is opvallend, vindt communicatiewetenschapper Mark Boukes van de Universiteit van Amsterdam. "In de VS worden iedere dag mensen vermoord."

Volgens Boukes spelen twee factoren een rol bij de aandacht die de zaak-Petito krijgt. Allereerst voldoet het verhaal in sterke mate aan de criteria die journalisten gebruiken om een zaak tot nieuws te verheffen, zegt hij. "Zo is er veel beeldmateriaal beschikbaar van haar en haar verloofde."

Bekijk hieronder een overzicht in video:

Petito en Laundrie deelden foto's en video's van hun roadtrip via sociale media. Ook zijn er bodycambeelden gemaakt toen agenten het stel medio augustus aanspraken na een ruzie. "Met zulk beeldmateriaal kun je een aantrekkelijk verhaal maken", zegt Boukes.

Het tweede element dat volgens hem van belang is, is het gegeven dat er steeds nieuwe wendingen zijn in het verhaal. "Die kunnen steeds weer als nieuws worden gebracht. Het verhaal volgt bovendien het plot zoals we dat kennen uit films: er zijn honderden roadtrip-horrorfilms gemaakt. Het is herkenbaar."

In de Verenigde Staten klinkt ook kritiek op de vele aandacht voor de zaak. Meerdere media schrijven over het zogeheten missing white woman syndrome, een begrip dat al jaren wordt gebruikt door mensen die vinden dat vermissingen van witte vrouwen meer media-aandacht krijgen dan soortgelijke zaken met niet-witte vrouwen of mannen.

Volgens cultuur- en mediawetenschapper Dan Hassler-Forest van de Universiteit Utrecht kent dit fenomeen een lange geschiedenis in de Verenigde Staten. "Het schrijnende is dat in Utah en in andere staten tientallen native American-vrouwen vermist zijn geraakt en dat daar weinig aandacht aan wordt besteed. Dat geldt eveneens voor vermiste Afro-Amerikaanse jonge vrouwen."

True crime

Los daarvan speelt volgens Hassler-Forest ook mee dat verhalen over criminaliteit in het lokale Amerikaanse nieuws vrij populair zijn. "Af en toe breekt er eentje door naar nationaal niveau."

Sociale media spelen daar een steeds grotere rol in, zegt de wetenschapper. "In dit geval komt de verdwijning ook op een moment dat complottheorieën wild circuleren en er tegelijkertijd een grote groep true crime-fans actief is die zulke zaken wil oplossen." Daarmee willen ze de politiemacht versterken, verklaart Hassler-Forest.

"Die groep heeft op sociale media heel veel verschillende theorieën geponeerd, die de zaak levendig houden. Er zitten ook veel verhalen tussen die niet blijken te kloppen, maar die zorgen er wel voor dat er informatie circuleert waar de media weer op kunnen inhaken. Zo blijft dit verhaal leven."