Heleen Ekker en Reinalda Start
redacteuren Binnenland
Heleen Ekker en Reinalda Start
redacteuren Binnenland
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is door de lange formatie bezorgd over de uitvoerbaarheid van klimaat- en energiebeleid. Om de klimaatdoelen voor 2030 te kunnen halen, zijn sowieso al meer inspanningen nodig en de trage formatie van een nieuw kabinet kan die doelen nog extra in gevaar brengen. Daarnaast waarschuwt het adviesorgaan voor het risico dat er te weinig (of erg duur) aardgas beschikbaar is, als er in de komende maanden onverhoopt een strenge winter komt.
Er wordt in het land al volop gewerkt aan het voorbereiden van de energietransitie, zegt Pieter Boot van het PBL. Toch moeten er nog belangrijke knopen worden doorgehakt. Want om de klimaatdoelen van 2030 te halen, moet er nog veel gebeuren. Met het huidige beleid lukt dat al niet, en dan doet de Europese Unie er ook nog een schep bovenop.
"Het belangrijkste probleem zit bij elektriciteitsnetten", stelt Boot. "Het duurt heel lang om een hoogspanningsleiding aan te leggen. En er is veel meer stroom nodig om de doelen over acht jaar te kunnen halen. Als die kabels er straks niet zijn, dan lukt dat dus niet. Daarover moeten besluiten worden genomen."
Volle vaart vooruit
Niet alleen moet er snel bepaald worden waar en welke extra infrastructuur voor de energiesector nodig is, ook signaleert het PBL dat Nederland zich te weinig rekenschap geeft van waar Brussel mee bezig is. Europa gaat in volle vaart vooruit met klimaatbeleid, en trekt zich daarbij niets aan van de Nederlandse politieke situatie, stelt Boot. Maar op enig moment zal ook hier besloten moeten worden of er meer met huizen moet gebeuren of in de industrie of in de landbouw, of bij allemaal.
Belangrijker nog is dat Nederland vervolgens die besluiten ook moet uitvoeren, terwijl ze nog boven op de huidige doelen komen. Het is volgens Boot overigens niet zo dat het huidige demissionaire kabinet niets doet. Komende week komt het kabinet op Prinsjesdag met veel geld om alsnog te proberen de Urgenda-doelstelling te halen. Maar met de echt grote veranderingen moet een nieuw kabinet aan de slag.
Bedrijven maken op dit moment volop plannen voor de toekomst, en die willen weten waar ze aan toe zijn, zegt Boot. En gemeenten die bezig zijn met plannen voor een nieuwe toekomstige warmtevoorziening, moeten voor de uitvoering daarvan beter worden toegerust.
Een ander probleem vormt de zogenoemde leveringszekerheid van aardgas, belangrijk voor vooral verwarming. De gasprijs stijgt flink, Nederland heeft vrijwel geen lange termijncontracten voor de import van gas en de gasopslagen, met gas voor de winter, zijn veel leger dan normaal.
"Ik vind het raar dat niemand zich daar zorgen over maakt. We hebben niet zo vaak een strenge winter in Nederland. Maar als die er is, heb je veel gas nodig. Wij zijn altijd verwend, want dan ging de gaskraan in Groningen een beetje verder open. Maar dat kan niet meer."
Nederland moet zich beter voorbereiden, vindt Boot. "Andere landen hebben scenario's klaarliggen, maar voor ons is het iets nieuws. Als je er pas over gaat nadenken als het een keer min 17 wordt, ben je te laat."
Energie-expert Martien Visser (Hanzehogeschool Groningen) is het eens met het PBL. "Het ministerie zegt altijd: de markt lost het wel op. Maar ik geloof daar toch wat minder in." Er zijn meerdere redenen waarom er wereldwijd weinig gas beschikbaar is, en de prijs hoog. Een belangrijke reden, vermoedt Visser, is dat gasleverancier Rusland wel blij is met die hoge prijs, en de gaskraan niet verder wil openzetten.
Alle gasopslagen in Nederland samen zijn nu voor 52 procent gevuld. Terwijl voor de leveringszekerheid eigenlijk 82 procent nodig is, zegt Visser. "Nooit eerder waren ze zo leeg. Niet alleen Nederland is hiervan afhankelijk, ook België en Engeland."
Zowel Visser als Boot denkt dat deze materie in Den Haag niet als urgent wordt ervaren. "Ik denk niet dat de informateur nu de gasproblematiek van misschien min 17 als eerste op z'n agenda heeft", zegt Boot. Dat zou dus wel op de agenda moeten, ook al is het klimaat volgens Boot nog belangrijker. "De klimaatopgave is natuurlijk het meest urgent."
