Dilemma rondom coronatoegangsbewijs: 'Voorzichtig zijn' tot 'ik voel me onder druk gezet'

In hoeverre zou je de vrijheid van een minderheid mogen beperken, zodat een meerderheid meer vrijheid kan krijgen? Dit dilemma speelt op nu het kabinet eraan denkt om een coronatoegangsbewijs in te voeren voor bijvoorbeeld horeca- en bioscoopbezoek. De komende week wordt daarover een besluit genomen.

Voor de meerderheid van Nederlanders betekent dat meer vrijheid: mocht de maatregel ingaan dan wordt waarschijnlijk de anderhalvemetermaatregel losgelaten in horecagelegenheden. Maar voor de Nederlanders boven de 12 die niet gevaccineerd zijn, wordt het minder eenvoudig om naar een restaurant of bioscoop te gaan: zonder negatieve testuitslag komen ze in theorie niet meer binnen.

"Met dit soort besluiten moet je heel voorzichtig zijn", zegt Andrea Evers, hoogleraar gezondheidspsychologie. "Want het kan ongewenste bijeffecten hebben op de groepen die de overheid toch al niet bereikt."

Verslaggever Edwin van de Berg peilde de meningen op straat:

Het kan ook voor de meerderheid van de maatschappij slecht uitpakken als de groep die tegen vaccinatie is nog extremer wordt, zegt Evers. "Want de groep die de vaccins niet vertrouwt, leeft vaak al in een bubbel met het idee dat de staat steeds repressiever wordt. Als je dan als overheid een besluit neemt in die richting, dan voelen die mensen zich daarin alleen maar gesterkt."

Nicole, purser van beroep, is een van de 2,6 miljoen ongevaccineerden in Nederland. "Je kunt het intuïtie noemen, of naïviteit, maar tot nu toe voelt het helemaal niet goed om het vaccin te nemen." Haar man Koen, werkzaam in de zorg, heeft zich wel gevaccineerd. Samen gaan ze met regelmaat naar de film of uiteten.

Grote zorgen om zichzelf maakt ze zich niet als het coronabewijs breed wordt ingevoerd. "Dan zal ik minder uitgaan. En dan maak ik het thuis gezellig, ga ik lekker koken. Dan zal ik selectiever worden. Dingen doen waar ik een test voor over heb."

Toch vindt ze het een zorgelijke ontwikkeling. "Wij hebben al een heel mooi leven achter de rug. Maar voor de jongeren vind ik het wel lastig." Haar man Koen valt haar bij. "De uitsluiting, dat vind ik een verkeerde ontwikkeling. Dat zou niet moeten. Hoe ver willen we gaan met dit verhaal?"

Voor de groep die zich puur uit praktische overwegingen niet heeft laten vaccineren, zou de invoering van zo'n coronatoegangsbewijs hen misschien kunnen overhalen zich toch te laten inenten, denkt hoogleraar Evers. Maar dat geldt beslist niet voor de mensen die niet overtuigd zijn van de noodzaak van inenting tegen covid-19, er principieel op tegen zijn of die zich om medische reden niet kunnen laten vaccineren.

Op de Amsterdamse Dappermarkt vertelt Lemar dat hij zich uit overtuiging zich ook niet heeft laten vaccineren. "Het voelt niet gezond voor mij om die spuit te nemen." Hij ervaart dat de druk van het kabinet om je toch te laten vaccineren, bijvoorbeeld door een coronatoegangsbewijs, sterker wordt. "Het voelt voor mij alsof het op indirecte manier toch geforceerd wordt. Het wordt heel moeilijk voor je gemaakt."

Toch zal dat zijn besluit niet doen veranderen. "Als je anders wil, dan moet je sterk zijn", aldus de Amsterdamse twintiger. En niet uitgaan, dat houdt hij nog wel even vol. "Ik ben de afgelopen 1,5 jaar ook niet naar al die dingen geweest, dus als dat iets langer duurt, dan moet dat maar."

Thuisblijven

Ook de ongevaccineerde Stefanie heeft grote moeite met het voornemen van kabinet. "Ik heb er een beetje moeite mee dat we in Nederland altijd doen alsof het een vrij land is. En het wordt nog steeds zo gebracht alsof een vrije keuze is, maar eigenlijk betekent het dat je altijd thuis moet blijven zitten"

Hoewel het haar niet zint, sluit ze niet uit dat ze zich toch zal laten vaccineren. "De redenen dat ik het niet wil is om medische redenen, omdat ik best wel veel heb meegemaakt. Maar ik begin nu wel te twijfelen: moet het nu toch dan maar? Maar dat is niet hoe het moet zijn, want ik wil het niet."