Extreme regenval zoals bij de overstromingen in Limburg, België en Duitsland deze zomer komt nu vaker voor als gevolg van klimaatverandering. Ook de hoeveelheid neerslag tijdens dit soort hevige regenval is door het veranderende klimaat toegenomen, met 3 tot 19 procent. Dat blijkt uit een internationaal onderzoek, waar ook Nederlandse klimaatwetenschappers aan hebben meegewerkt.
Delen van West-Europa werden van 12 tot 15 juli getroffen door ernstige overstromingen, na zware regenval. Zo viel op één dag rond de rivieren de Ahr en de Erft in Duitsland meer dan 90 millimeter regen, veel meer dan eerdere records. Ook in Limburg viel extreem veel regen. Het leidde daar tot forse schade, in België en Duitsland kwamen ten minste 220 mensen om het leven.
Tijdens en na de overstromingen werd de vraag al vaak gesteld: komt dit door klimaatverandering? En gaan we dit vaker zien in de toekomst?
1,2 tot 9 keer vaker
Sjoukje Philip van het KNMI werkte mee aan het onderzoek: "We hebben gekeken naar de neerslag die tot deze overstromingen heeft geleid en zien dat die inderdaad heftiger is geworden door een veranderend klimaat en dat deze neerslag ook vaker voorkomt door klimaatverandering."
Hoeveel vaker is niet exact te zeggen; er is een forse onzekerheidsmarge. De onderzoekers vergeleken de situatie van nu, in een wereld die gemiddeld 1,2 graad is opgewarmd, met de tijd voordat de uitstoot van broeikasgassen begon, halverwege de 19e eeuw. "De kans dat zo'n gebeurtenis zich nu voordoet, is in deze regio met een factor tussen 1,2 en 9 toegenomen", stelt het rapport.
De conclusies zijn in lijn met bevindingen van het klimaatpanel van de Verenigde Naties (IPCC). Dat concludeerde eerder deze maand dat duidelijker is geworden dat klimaatverandering leidt tot meer extreem weer.
Bij de overstromingen van juli kwamen een paar factoren samen. Het gebied was al doordrenkt met water door eerdere buien en kon daardoor minder nieuw regenwater opnemen. Daar komt bij dat warmere lucht meer waterdamp kan bevatten. Bovendien bleef die lucht erg lang op dezelfde plek hangen. Dat alles leidde ertoe dat er zeer veel neerslag in één regio viel.
De onderzoekers denken dat in het gebied tussen de Alpen en Nederland een dergelijke samenloop van omstandigheden zich eens in de 400 jaar kan voordoen. Maar dat betekent niet, beklemtonen ze, dat het nu honderden jaren zal duren voordat het opnieuw gebeurt. Elk jaar opnieuw is die kans weer even groot.
Wake-upcall
Klimaatwetenschappers zijn steeds beter in staat om vast te stellen of er een link is tussen incidentele weersextremen en de wereldwijde opwarming. Eerder waren er onderzoeken naar de extreme hitte in Canada van deze zomer, en de bosbranden in Australië vorig jaar. Hoewel er lang niet altijd een duidelijke link met klimaatverandering wordt gevonden, was dat bij deze twee voorbeelden wel het geval.
Wat betekent dat en hoeveel extra hitte kunnen we op aarde verdragen? NOS op 3 zocht het uit:
Aan dit nieuwe onderzoek werkten 39 wetenschappers mee, verbonden aan ruim twintig instituten zoals het KNMI, in negen verschillende landen. Ook Maarten van Aalst van de Universiteit Twente, en directeur van het Rode Kruis Klimaatcentrum, was erbij betrokken. "Overal in de wereld zien we nu al de consequenties van extremer weer. En dit is opnieuw een 'wake-upcall'. We moeten bekijken of de bescherming tegen het water anders moet. Maar we moeten ook echt de uitstoot snel aanpakken."
Sjoukje Philip sluit zich bij hem aan. "Er was veel schade in Valkenburg, maar in Duitsland en België nog veel meer. Als we beter begrijpen wat er gebeurt door klimaatverandering, kunnen we er ook beter op inspelen. Bijvoorbeeld door de afvoer van water beter te regelen. Daarnaast is het belangrijk dat mensen beseffen dat extreem weer komt door klimaatverandering en dat we de uitstoot van broeikasgassen moeten beperken."
Kans overal toegenomen
Ze benadrukt dat heftige regenval ook op andere plekken in Nederland kan plaatsvinden. "De kans is overal in West-Europa toegenomen. Of het leidt tot overstromingen hangt van de lokale situatie af. Dus hoe de ondergrond eruitziet, hoe het water kan wegstromen, wat er van tevoren is gebeurd. En ook het landschap, dat bepaalt hoe het water bij elkaar komt en hoe het ook weer wegstroomt."
En zijn we wel klaar voor die watersnoodrisico's in de toekomst?
