Waarom buitenlandse spionnen moordaanslagen beramen in Nederland
De politie heeft in februari uit veiligheidsoverwegingen een Pakistaanse dissident uit zijn Rotterdamse woning gehaald en op een veilige locatie ondergebracht, berichtte de NOS vandaag. Uit inlichtingen bleek dat hij op een dodenlijst staat en dat er een moordaanslag op hem voorbereid werd. Eerder werden ook al twee dissidenten omgebracht in Nederland, toen Iraniërs. Maar waarom?
De moordaanslagen en pogingen daartoe hebben een overeenkomst: de doelwitten zijn dissidenten, kritisch over de regering in hun thuisland. "Af en toe zijn er mensen die zich niet zo makkelijk tot stilzwijgen laten dwingen", zegt Pakistan-deskundige Olivier Immig. "Vaak begint Pakistan dan met een soort waarschuwing."
Zo ook bij de ondergedoken mensenrechtenactivist uit Rotterdam, Ahmad Waqass Goraya. In 2017 werd Goraya in Pakistan al eens ontvoerd. Hij zou toen ook zijn gemarteld. En vorig jaar werd hij in Nederland voor de deur van zijn woning mishandeld.
Allemaal waarschuwingen, zegt Goraya. Hij schrijft kritisch over de Pakistaanse overheid en noemt als een van de weinige Pakistanen ook regelmatig namen van generaals die mensenrechtenschendingen begaan.
"In elke Pakistaanse ambassade zitten mensen van de ISI, de Pakistaanse geheime dienst", zegt Daniel Bastard van Reporters Without Borders. "Hun taak is om ervoor te zorgen dat Pakistaanse burgers in ballingschap geen gevoelige onderwerpen aankaarten." Zo ook in de Pakistaanse ambassade in Den Haag, zegt hij.
Maar nu lijken ze dus een volgende stap te hebben gezet, naar het beramen van een moord. Iets wat in Pakistan zelf vaker gebeurt, zegt Immig. "Er worden daar regelmatig politieke moorden en verdwijningen gemeld. Daar hebben het leger en de geheime dienst een hand in." Dat het daar in Nederland nu ook bijna toe gekomen is, baart Immig zorgen: "Je ziet dat ze steeds serieuzere intimidatie- en liquidatiepogingen ondernemen in andere landen."
Onaanvaardbare vijandige acties
Twee keer eerder is dat in Nederland hoogstwaarschijnlijk al gelukt. Zo werd in 2015 de Iraanse Mahammad Samadi in Almere om het leven gebracht. Hij was in Iran bij verstek ter dood veroordeeld omdat hij werd gezien als dader van een aanslag in Teheran, die zou zijn uitgevoerd door de verzetsbeweging waar Samadi toe behoorde.
Twee jaar later werd de eveneens Iraanse Ahmad Mola Nissi in Den Haag op straat doodgeschoten. Nissi was zijn land tien jaar eerder ontvlucht en leidde een onafhankelijkheidsbeweging die door Iran wordt beschouwd als een terroristische organisatie. Het waren de eerste aanslagen door buitenlandse spionnen in Nederland sinds 1938, schreef Trouw destijds.
Toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Blok zei in 2019 dat de inlichtingendienst AIVD sterke aanwijzingen had dat Iran achter de twee moordaanslagen zat. Blok noemde de aanslagen "onaanvaardbare vijandige acties die de Nederlandse soevereiniteit op grove wijze schenden". Kort daarvoor had de Europese Unie al besloten sancties in te stellen tegen Iran vanwege de liquidaties in Nederland en verijdelde aanslagen in Frankrijk en Denemarken.
Dat Iran in het buitenland politieke tegenstanders laat vermoorden, werd toen dus zo goed als bevestigd. Een jaar daarvoor maakte de AIVD bekend dat twee Iraanse ambassademedewerkers Nederland waren uitgezet. Een uitleg werd niet gegeven. Achteraf gezien lijkt een verband waarschijnlijk.
Opvallend is dat de immigratiedienst IND in 2017 op de hoogte zou zijn geweest van de dreiging tegen Nissi, nog voordat hij daadwerkelijk werd vermoord. Een Iraanse asielzoeker zou namelijk van de Iraanse geheime dienst opdracht hebben gekregen om de aanslag te plegen, en dit vervolgens hebben gemeld bij de IND en de AIVD. Wat er met die informatie is gedaan, is niet duidelijk. Het heeft in ieder geval de moordaanslag op Nissi niet voorkomen.
Nieuwe moordplannen
Volgens Reporters Without Borders lijkt bij de geplande moordaanslag op Goraya een zelfde soort methode te zijn gebruikt door Pakistan: het inzetten van een persoon van Pakistaanse afkomst die opdracht krijgt om de aanslag uit te voeren.
Hoewel de aanslag op Goraya is verijdeld, verkeert hij waarschijnlijk nog steeds in gevaar. De activist heeft van eigen bronnen begrepen dat er inmiddels nieuwe moordplannen worden gemaakt. Die zouden moeten worden uitgevoerd door de geheime dienst zelf, in plaats van door een huurling.
Om daar een einde aan te maken, is het volgens Immig goed als de Nederlandse overheid zich tegen Pakistan uitspreekt. "Het liefst in Europees verband. Pakistan heeft voor buitenlandse investeerders graag een goed imago. Door ze publiekelijk op dit soort zaken aan te spreken, raak je een gevoelige snaar."
