Dodelijke uitbraak Vlaams zorgcentrum zet Colombiaanse variant in spotlight
Zeven volledig gevaccineerde inwoners van een woonzorgcentrum in Vlaanderen zijn overleden na een corona-uitbraak. De 80- en 90-plussers waren besmet geraakt met de B.1.621-variant. Deze zogenoemde Colombiaanse variant van het coronavirus is volgens instanties en experts niet gelijk reden tot ernstige zorgen - maar wel een om heel goed in de gaten te houden.
De virusmutatie dook voor het eerst op in januari in Colombia. Daar is hij verantwoordelijk voor zo'n 95 procent van de vastgestelde infecties. In Nederland is de variant amper aangetroffen. In het laboratorium zijn vooralsnog 43 besmettingen ontdekt, schrijft het RIVM. Dat waren allemaal gevallen die in juni of eerder dit jaar zijn vastgesteld.
Florida en Spanje
"Deze variant verspreidt zich traag vanuit Colombia over de wereld", zegt de Vlaamse viroloog Marc Van Ranst. Buiten Zuid-Amerika zijn de VS en Spanje de voornaamste plekken waar B.1.621 is vastgesteld.
Volgens Amerikaanse media was de variant halverwege juli goed voor 2,1 procent van de infecties. In Florida ligt dat percentage een stuk hoger, op zo'n 10 procent, omdat er veel vliegverkeer is vanuit Latijns-Amerika naar Miami en andersom.
Van Ranst schat dat de variant in Spanje voor zo'n 5 tot 10 procent van alle nieuwe besmettingen zorgt. "In België gaat het om kleine aantallen"; enkele tientallen, legt de viroloog uit. Des te opvallender is de fatale uitbraak in de woonzorgcentrum Ter Burg in de gemeente Zaventem bij Brussel.
Twee prikken gehad
Vermoedelijk is het virus via een bezoeker binnengeraakt op de afdeling voor patiënten met vergevorderde dementie. De eerste besmetting werd halverwege juli vastgesteld. Inmiddels zijn ruim twintig bewoners en personeelsleden positief getest. Zeven van de 28 bewoners zijn overleden, ondanks dat ze allemaal dubbel waren ingeënt met het vaccin BioNTech/Pfizer.
"Ik denk dat er twee mogelijkheden zijn", zegt Van Ranst. "Bijvoorbeeld dat bij deze variant het vaccin minder goed beschermt." De tweede optie slaat terug op het feit dat de bewoners zo'n zes maanden geleden zijn gevaccineerd. Voor deze kwetsbare groep neemt de werking van het vaccin volgens de Vlaamse viroloog sneller af. "We zien dat ook met een griepprik: die gaat bij hoogbejaarden ook maar een half jaar mee." Toch benadrukt Van Ranst dat het nog te vroeg is voor harde conclusies.
Besmetting na vaccinatie
Sowieso bieden de huidige vaccins geen 100 procent bescherming tegen covid-19. Het is statistisch gezien onvermijdelijk dat een klein deel van de volledig gevaccineerde mensen alsnog besmet raakt en symptomen ontwikkelt. Maar inenting maakt de kans daarop wel veel kleiner dan zonder vaccinatie.
Hoe ouder iemand is en hoe zwakker zijn immuunsysteem, hoe groter de kans op ziekte na infectie. Zeker bij de besmettelijkere deltavariant. Maar in hoeverre dat eventueel voor de Colombiaanse variant geldt, is nog onduidelijk.
'Geen bewijs voor extra besmettelijkheid'
Public Health England meldde onlangs dat er geen bewijs is gevonden dat de Colombiaanse variant besmettelijker is dan de nu dominante deltavariant. Wel suggereren de voorlopige data dat de huidige vaccins mogelijk minder goed werken tegen B.1.621. Maar aangezien er nog maar 37 besmettingen van zijn vastgesteld in Engeland, staat het onderzoek naar deze variant ook in het Verenigd Koninkrijk nog in de kinderschoenen.
"Het kan ook zijn dat de Colombiaanse variant nooit echt voet aan de grond krijgt, net als de P1-variant uit Brazilië", zegt veldepidemioloog Amrish Baidjoe. Want van alle honderden opgedoken virusvarianten zijn er slechts enkelen dominant geworden. Zoals nu de deltavariant (eerst gevonden in India) en daarvoor de alfavariant (voor het eerst opgedoken in het Verenigd Koninkrijk).
Deltavariant grootste zorg
Onderzoek zal moeten uitwijzen hoe gevaarlijk B.1.621 is. Baidjoe: "De besmettelijkere deltavariant blijft nu duidelijk de grootste zorg. Maar als je kijkt naar wat er in het Vlaamse verzorgingstehuis is gebeurd, is het goed om deze variant in het oog te houden."
Dat gebeurt dus ook. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft de variant vermeld als zorgelijk genoeg om te monitoren. Dat is een stap onder Variant of Concern (VOC) of Variant of Interest (VOI), omdat de mogelijke impact ervan nog te onduidelijk is. Dat verklaart ook waarom de Colombiaanse mutatie nog niet is vernoemd naar een letter uit het Griekse alfabet. Dat gebeurt alleen bij een VOC of VOI.
De ECDC, het Europese RIVM, heeft de Colombiaanse variant iets nadrukkelijker op de radar. Van Ranst: "Er is geen reden tot paniek, maar er zijn wel zorgen. Want de deltavariant begon ook met een paar gevallen en een paar weken later nam het ruim 96 procent van alle besmettingen voor zijn rekening."
