Het meest bedreigde bos van Brazilië is niet de Amazone

• Marc Bessems

  correspondent Latijns-Amerika

Terwijl de wereld zich grote zorgen maakt over de toenemende ontbossing van de Amazone, is een ander uniek bos in Brazilië al bijna helemaal verdwenen. Van het Atlantisch Woud is nog maar 12 procent over. Ter vergelijking: ongeveer 83 procent van de Amazone staat nog overeind.

Ooit bedekte het Atlantisch Woud een groot deel van het Braziliaanse kustgebied. Tegenwoordig woont 70 procent van de Brazilianen er. Van het oorspronkelijke bos zijn hier en daar wat plukjes overgebleven.

Het eiland Ilha do Cardoso, in de deelstaat São Paulo, is zo'n plek. Het gehele eiland is beschermd gebied. Biologen Roberto Fusco Costa en Bianca Ingberman komen er vaak.

"Dit is een van de grootste aaneengesloten overblijfselen van het oorspronkelijke bos", zegt Fusco, terwijl de regen nadruppelt in het woud. Tussen de buien door trekt hij samen met zijn collega en echtgenote Ingberman dieper het bos in. Ze gaan een cameraval plaatsen, in de hoop grote zoogdieren te kunnen registreren.

Bekijk hier de reportage die correspondent Marc Bessems met de twee biologen maakte in het Atlantisch regenwoud:

"Dit project loopt nu al een paar jaar, en we hopen het nog heel lang vol te houden. We willen weten welke dieren hier nog overleven, en in welke hoeveelheden. Dat is belangrijk om ze te kunnen helpen, en ze te beschermen", legt Ingberman uit. "We zoeken vooral naar drie grote zoogdieren: de tapir, de witlippekari en de jaguar."

Het is heel belangrijk om deze soorten te beschermen, want ze hebben een belangrijke functie, zegt Ingberman. "De tapir, bijvoorbeeld, eet grote zaden en verspreidt die over een grote afstand." Zijn vrouw vult hem aan: "Daarom noemen ze de tapir ook wel de tuinman van het oerwoud."

Jaguar spotten

Het stel plaatste de afgelopen jaren al tientallen cameravallen op plekken zoals deze. Heel soms registreren ze een jaguar, het grootste roofdier van het continent. "We denken dat er nog maar een stuk of 300 exemplaren rondlopen in het Atlantisch Woud", verzucht Fusco, terwijl zijn vrouw de cameraval aanzet.

Het Atlantisch Woud staat al jaren onder druk, maar onder president Bolsonaro verslechterde de situatie, denken de biologen. "De afgelopen drie jaar zagen we een toename van de ontbossing in het Atlantisch Regenwoud. We zien dat het wordt aangemoedigd", zegt Fusco.

De biologen vertellen dat ze tegenwoordig soms zelfs sporen aantreffen van illegale mijnbouw in beschermde gebieden, iets wat in dit deel van Brazilië lange tijd nauwelijks nog voorkwam. Dat fenomeen is ook een groot probleem in het veel grotere en afgelegen Amazonegebied. "Zoals de huidige regering geen moeite doet om de Amazone te beschermen, zo doet ze ook niets voor het Atlantisch Regenwoud", verzucht Ingberman.

"We moeten het Atlantisch Woud beschermen en zoveel mogelijk herstellen", zegt Fusco. "Het lot van dit oerbos dient als een waarschuwing: we moeten voorkomen dat de Amazone er in de toekomst ook zo uit komt te zien: alleen nog maar een paar kleine, verspreide plukjes regenwoud."

Toeristisch potentieel

Op de terugweg benadrukken de biologen het belang van het woud voor de omgeving. "Kijk om je heen: het is hier adembenemend mooi. Denk aan het toeristische potentieel", zegt Fusco. "En vergeet ook niet hoe belangrijk het Atlantisch Woud is voor de watervoorziening van dit deel van het land, het meest dichtbevolkte deel", vult zijn vrouw aan.

Even is het stil, terwijl de biologen zich een weg banen door de bromeliastruikjes. Dan klaart het op, en keert ook het enthousiasme terug bij de wetenschappers. "Kijk daar, in die plas", zegt Fusco. De twee biologen bukken zich en bestuderen een pootafdruk. "Het is moeilijk te zien in het water, maar ik denk dat hier een krabbenetende vos heeft gelopen. Geweldig."

Eerder maakte NOS op 3 deze explainer over het Amazone-regenwoud: